susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Neruda maitez | Sonetoak »

Egia hezur / Juan Kruz Igerabide / Alberdania, 2004

Zalantza aldarrikatuz Oier Guillan / Gara, 2004-07-31

Urrats bat gehiago eman du Igerabidek Egia hezur lanarekin aforismoen munduan sakontzen, pentsamenduan edo jakinahian sakontzearen pareko izan litekeen eginahala.

Aforismoena mundu ttipi bezain interesgarri eta zabala da. Erraza edo ohikoa da tankera ezberdineko testuetan aforismoen aztarnak aurkitzea, testuingurutik ateratako aipu moduan nahiz bestelako lerroentzat abiapuntu edo zutabe lagungarri gisa. Gutxitan jotzen da, ordea, haien bildumak modu zainduan kaleratzera. Agian aforismoek pentsamendua dutelako sarri oinarrian, agian denbora gehiago eman daitekeelako aforismo liburu ttipi bat irakurtzen eleberririk mardulena baino. Edo agian gehiegi pentsatu beharrak saltzen ez duelako, nork daki.

Aforismoen egileek hitz gutxitan kondentsatzen dute ziur aski hitz eta pentsamendu ugariren emaitza dena, kezka baten enbor hila aizkora zorrotzaz erasotzean ihes egiten duten ezpalen moduan. Kontrako norabidean doa irakurlearen lana ordea, ezpaletatik harago enborra bera bilatu behar baitu nahi izanez gero.

Irakurleak izan lezake, halaber, aforismo liburu bat eskuetan amen batean irakurri litekeela pentsatzeko tentazioa, testu laburrak eta maketazioak maketazio haien arteko zurigune luzeak aintzat hartuta. Igerabideren liburua eskuetan, ordea, gogora etorri zitzaidan berriz aforismo liburu bat abiadura bizian irakurtzea ezin zitekeela oso seinale ona izan, susmorako tartea uzten du horrek, bederen. Atentzioa esaldi borobil, jostagarrietatik landa lerro arteko edukiak harrapaturik nindoala, funtsezkoa suertatzen zitzaidan tarteka isiltasuna, geldiunea.

Tarteka irakurri litekeen liburua da agian, orriz orri, aipuz aipu salto eginez. Baina baita ere jarraian hasieratik bukaerara. Izan ere, bildumak hiru atal nagusi dituen arren, ugariak baitira barne eremuetan atzeman litezkeen hariak. Abiapuntu xehea dute aforismo askok, anekdotatik edo objektutik abiatzen dira zenbaiten zipriztinak, baina ez da hori joera nagusia.

Aforismoak, orohar, suertatzen ahal dira gogoetari ateak irekitzen dizkioten lerro multzoak, ala guztiz kontrakoa. Zentzu horretan, Igerabidek zalantza aldarrikatzen dueneko sentipena izan dut. Beste autore ezagunen aipuak ditu abiapuntu sarri, galderak zuzentzen dizkie berak haien hitzei gehitutako gogoetetatik. Aforismo itxien gaineko aforismoak dira hauek nolabait, aforismo itxien barnera sartu eta ateak irekitzen ditu, eta leihoak, airea sar dadin, aforismo horiek luzaroan itxirik egondako etxeak bailiran.

Hari ezberdinen amaraunean gai ugari geldituko dira harrapaturik, gizakiak aspaldian zentzuz betetzen saiatu diren hitz potoloen segida izango da: maitasuna, erlijioa, heriotza, ideologiak, artea eta salmenta, intelektualen funtsa, ausardia, beldurra, jainkoa, fedea, boterea, lehen eta bigarren mailako artistak, politika korronteak… zerrenda luze horretan murgildu eta irakurlearengan urruntasuna sor lezaketen maxima definitiboak nolabait ekidinez zalantza bilatzen du, susmorik sortzen ez dion zalantza. Zalantza aldarrikatzean humanoagoa, gertuagoa suerta liteke gogoeta. Zalantza ihesaldirako aitzakia izan gabe autoreak berak zalantza horien artean posizionatzeko tartea aurkitzen du. Liburuzale amorratu batek irakurritako testuen bazterrean izkiriaturik utzi dituen oharren antza hartzen du agian liburuak.

Aipu borobilen gainetik, kontraesanak bilatu eta azpimarratzen dituen lana da honakoa. Betiko erantzunen baitan galderak berreskuratzen dituen ariketa gozagarria, tarteka ezadostasuna sentitu ahal izateko bada ere.