kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Biziminaren sonetoak / Joan Mari Irigoien / Elkar, 2004

Sonetoak Jon Kortazar / El País, 2004-08-01

Poesia klasikoaren mireslea dela adierazi du baten baino gehiagotan Joan Mari Irigoienek (Altza, 1948), nobelagile gisa ezaguna bada ere, inoiz poesia egitea alde batera utzi ez duena. Joera klasikozale horren fruitu gisa eman du argitara bere liburu berria Biziminaren sonetoak izenburupean.

Liburuaren izenburuak pistak eman ohi baditu irakurketa gidatzeko, honetan irakurleak pista ugari ditu. Bizimina, autobiografiarekin batera sentipena dago lehenik eta generoa dator ondoren (sonetoak). Beraz, sentipenak —minak— eta sonetoak eskatzen duten arau klasikoa betetzeko ahaleginetan idatzi da liburua. Ikusten denez, sonetoa da liburuan molde bakarra, eta ahapaldiaren arauak jarraituz osatu dira agertu dituen 52 poemak.

Lazarragaren eskuizkribuak ikaragarri atzeratu du lehen euskal sonetoaren kronologia data. Eta egia esateko mirestekoa da ahapaldi mota horrekin ausartzen direnak, nolabaiteko label berezia eskaintzen badie ahapaldiak berarekin lan egiten dutenei.

Ezin da uka euskara erabiltzeko maisutasuna dela Joan Mari Irigoienen idazle ezaugarririk berezkoena, eta hemen —Lur bat haratago legoke honen pareko— bere obrako beste edozein lanetan baino hobe erakutsi du hori.

Nitasunaren mundu bat da hemen agertzen dena. Joera existentzialista nagusitzen da, joera ederzale batekin lotua. Lanean sartzen denean, baina, sonetoak eskatzen du, batez ere euskaraz, kontzeptismo eta laburpenera jotzeko ahalegin berezia. Bost ataletan banatua, liburuak hainbat zertzelada eskaintzen ditu. Nik uste hainbat bertso gogoangarri idatzi dituela oraingoan Irigoienek, eta neurriak ez dio oztoporik jartzen esan behar duena gogo argiz adierazteko. Hotza da zenbaitetan, batez ere kronika sentimentala adierazi behar duenean, hirugarren atalean, adibidez, alegoria kutsua eta irudi topikoa agertzen dituelarik, baina uste dut poetak gain erpina joa duela baten baino gehiagotan.

Lizardi dator gogora zenbait alderditan, baina Orixe agertzen da maiz lerro artean, eta idazle handi honen aipamenak ugariak dira liburuan ezkutuka aritzeko. Hala ere Lizardi eta Orixe, sentimena eta araua, kontraesankorrak diruditen bideen artean Joan Mari Irigoienen poesia senak edertasuna adierazteko ahalegin handia egin duela esan dezakegu. Klasikoa, bai, baina gogoz egindako ahaleginean.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak