susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Hitz misteriotsuak | Patata iruindar gozoak! »

Euskal klasikoen atarian / Patxi Salaberri Muñoa / Pamiela, 2004

Hitzaurre Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2004-07-16

Liburu kuriosoa da hau, bitxia alegia. Izenburua irakurrita euskal literaturaren historia bat dela ulertzen duena ez dabil erraturik; ez, baian ez euskal literaturaren historia soila. Badira, gainera, liburu honek baino hobeto betetzen dutenak beren historiatasuna. Pentsatzen duena testu hautaketa dela, bat gehiago egia esan behar bada, horrelakoak ere asko baitira gure artean, zorionez, denetik egon behar baitu gure bizitza honetan, pentsatzen duena testu hautaketa dela ez dabil oker, testu hautaketa baita, baian ez edozein testu hautaketa.

Honaino iritsita eta misterioaren errezela oraindik itxirik dagoelarik, uste dut badela ordua egia gordina esateko: liburua hitzaurre-hautaketa da. Horra hor liburuaren bitxitasuna. Garai batean, izan ere, idazleak, bere liburua irakurlearengana iritsiko ote zen kezkaturik, eta bere asmoak ongi ulertuko ote ziren arranguraturik, ohitura zuen sarrerako hitz batzuk idaztekoa, eskerrak emanez irakurleari, egindako ahaleginagatik, eta hori baliatuz bere asmoen berri ematen zuen.

Hitzaurre batzuk famatuak dira, Montaignerenak esaterako. Eta gure literatura txikian, Axularrena esango nuke guztietan famatuena eta ezagunena dela, “Gomendiozko karta”, Bertrand de Etxauz Tourseko Apezpikuari zuzendua. Baina badira beste batzuk, hain ezagunak ez izanik ere, interesgarriak direnak. Estebe Materrena esaterako: “Miretsiko duzue agian nik (Euskal Herrikoa ez naizelarik) Euskaraz eskiribatzeko ausartziaren hartzea”. Ez dago gaizki, garai hartan euskaraz ikasi zitekeela erakusten baita horrela, eta garai batean euskara ikasi bazitekeen zergatik ez garai honetan? galdetzen dut, baina hori beste kontua denez, utz dezagun bazterrean.

Eta zer esan Juan Inazio Iztuetak bere hitzaurre edo prologoan idazten duen honetaz: “Euskaldunai osasuna, zoriona eta betiko atsegina”. Bada, horixe.