« Erotismoak zentsura piztu zuenekoa | Cosa Nostra »

Mahats denboran / Patxi Ezkiaga / Egilea editore, 2004

Sormena Jon Kortazar / El País, 2004-07-11

Aspaldikoak dira arteen arteko elkarrizketak, eta musikaren eta pinturaren artekoak maiz erabili izan dira. Patxi Ezkiagak Concetta Probantzaren margoei poesia eta hitza jarri dizkie, poema liburu ederra emanez. Ez dakit argitalpena asko zabaldu den, entzuna dut argitalpen pribatua izan dela. Baina inork hartzeko beta eta modua balitu, eskuratzeko gomendatuko nioke. Aspaldian ikusi dudan libururik ederrenetarikoa eman dute plazara pintoreak eta poetak.

Pintura erakusketa batean agerturiko koadroei poesia egitea gauza jakina dela esango didazue. Halaxe da bai! Baina nola egiten den da kontua. Rafael Albertik liburu ederra eman zigun argitara eta gure artean, oker ez banago behintzat, Luis Mari Mujikak ere jarraitu zituen bide horiek.

Patxi Ezkiaga (Legorreta, 1943) nor den adierazten ez dut lerrorik galdu behar. Egia da bere estetikak ez duela jarraitzaile handirik baina sormen mundua sentsibilitatez ikusten duen poeta dugu eta ez da zalantzarik hizkuntzaren erabileran poeta nagusia dugula. Poesia sinbolistaren alorrean, maisu dugu Ezkiaga. Zoritxarrez, sinbolismoaren orduak baxu daude gure artean. Baina propagandatik at, poeta nagusiak handiak dira eta liburu hau Ezkiagaren borobilenetarikoa iruditu zait.

Ahotsak ez du handitasunik nahi, ikusitakoa deskribatzen du, entropia eginez, ikusitakoa beste hizkuntza batean mamituz eta garbituz, pentsakizuna eta ahotsa batera datoz mundua idealerantz bultzatuz. “Eguerdia etorri da / eta bizitzak argi errukiorra damaio / gure gorputzari, gure historiari” (71). Hona hemen giza bizitzaren magma gogorra ulertzeko ahalegin bizia.

Badakit poesiaren zentzu bat idealarekin besarkatzen dela, eta bidea landua bada ere, hausnarketan bizi dela idealaren hatsa. Modu asko daude poesia egiteko, berezia du Ezkiagak: landua, ederra, garbia, sinboloaren besoetan mamitua, “errealitatearen eta fikzioaren arteko / zubia” eraikirik, pinturaren hizkuntza poesia bihurturik, ikusitakoa esanaz, mundua propioa adieraziz eta deskribatuz. Askotan margoaren ironiak ironiara darama poeta, edo hizkuntza zientifikoan lerratzera, baina ez da zalantzarik bere begiaren zoliak agintzen duela hitza neurtzeko orduan, zentzua aurkitzeko bidean. “Bizitzak erantzuna eskatu digulako / hitz egiten baitugu”.