kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Fitola balba, karpuki tui / Jon Gerediaga / Pamiela, 2004

Stanislavskiren sistema Igor Estankona / Deia, 2004-06-29

Sakoneko ardura eta artegatasun dramatikoen luzapen poetiko baten antzera, egiazko hizkeraren bila dabil Jon Gerediaga “Fitola balba, karpuki tui” interesgarri honetan. Ez da ibili alferrik, Antzerkiola Imaginarioan, dramagile eta ikerlari lanetan. Bilaketa eta berritasuna sormenaren ardatz direla sinestuta, betiko oinarrietatik abiatu bai baina beti apur bat harago joan ohi direnen azertu eta arriskuetan erortzen den liburua da hau, ezin zaiolarik inolaz ere egotzi ausardia faltarik.

Eskegita eta haizeak eraginda dabiltzan mekanismo arraroen gisara, liburuko piezek gelditasunean mugimendua dutela dirudi. Azalduko dut gelditasunaren eta mugimenduaren itxurazko kontraesan hau: akziorik apenas dagoen, baina hain da dinamikoa gogoetaren bilakaera poemarik poema, non liburua hartzen duenari gauza asko jasotzen dabilela irudituko baitzaio, ideiak arrapaladan datozela. Denborak ezinbestean inposatzen duen ikuspegi aldaketari buruzko poema adibide bat baino ez da: “Lehen panteista amorratua nintzen”, gero “mundua profanoa bilakatu zitzaidan” eta orain “zomorroak gonbidatzen ditut etxera/ nirekin bazkal dezaten eta, bide batez,/ bizitzari aurre egiteko/ haiek erabiltzen duten metodoa/ nik ere erabiltzeko”.

Lerro luzeen eta irudi aluzinagarrien zaleek gozatu egingo dute. Mundu absurdu honen aurrean apokalipsia iragarri edo haserrea erakustea baino praktikoagoak dira Bilbotarrarentzat gozamena, jolasa eta muinetik urrutiratzea, hain zuzen muinera iristeko. Hori dela bide, batzutan idazkera automatikoa darabilela dirudi, adimenaren gurarien esku utziz ideia batetik besterako saltoa, “Gure hilobietan gautza kexuka” poeman mozkorraldi anonimoetatik mozkorti ezagunetara naturaltasun guztiz ilogikoz jauzi egiten duenean bezala.

Umorea ere deskribatu ezin den horretara hurbiltzeko darabil, beste baliabide ugarirekin nahastean. Benetan bikainak iruditu zaizkigu, bestalde, haiku itxurako poema finak. Aberastasun honi puntu ilunen bat aitortu behar bazaio, ordea, inoiz poemaren kontrola galdu egiten duela esango dugu edo, poemaren beraren kontrola baino, esaldi konkretu batzuen gainekoa. Izan ere, “demografia anitzeko kantoiak” edo “funtsezko izate anonimoaren sustraietan” gaindituta zeudela uste genuen kontzeptu-bihurketak dira. Baina iritzi bat baino ez da. Beste iritzi bat: zoaz harrapaladan liburu hau hartzera, Edu Zelaietaren baimenarekin urteko onentsuena izango da eta.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak