« Poesia nonahi topatuz | Belaunaldien gatazka »
Fitola balba, karpuki tui / Jon Gerediaga / Pamiela, 2004
Stanislavskiren sistema Igor Estankona / Deia, 2004-06-29
Sakoneko ardura eta artegatasun dramatikoen luzapen poetiko baten antzera, egiazko hizkeraren bila dabil Jon Gerediaga “Fitola balba, karpuki tui” interesgarri honetan. Ez da ibili alferrik, Antzerkiola Imaginarioan, dramagile eta ikerlari lanetan. Bilaketa eta berritasuna sormenaren ardatz direla sinestuta, betiko oinarrietatik abiatu bai baina beti apur bat harago joan ohi direnen azertu eta arriskuetan erortzen den liburua da hau, ezin zaiolarik inolaz ere egotzi ausardia faltarik.
Eskegita eta haizeak eraginda dabiltzan mekanismo arraroen gisara, liburuko piezek gelditasunean mugimendua dutela dirudi. Azalduko dut gelditasunaren eta mugimenduaren itxurazko kontraesan hau: akziorik apenas dagoen, baina hain da dinamikoa gogoetaren bilakaera poemarik poema, non liburua hartzen duenari gauza asko jasotzen dabilela irudituko baitzaio, ideiak arrapaladan datozela. Denborak ezinbestean inposatzen duen ikuspegi aldaketari buruzko poema adibide bat baino ez da: “Lehen panteista amorratua nintzen”, gero “mundua profanoa bilakatu zitzaidan” eta orain “zomorroak gonbidatzen ditut etxera/ nirekin bazkal dezaten eta, bide batez,/ bizitzari aurre egiteko/ haiek erabiltzen duten metodoa/ nik ere erabiltzeko”.
Lerro luzeen eta irudi aluzinagarrien zaleek gozatu egingo dute. Mundu absurdu honen aurrean apokalipsia iragarri edo haserrea erakustea baino praktikoagoak dira Bilbotarrarentzat gozamena, jolasa eta muinetik urrutiratzea, hain zuzen muinera iristeko. Hori dela bide, batzutan idazkera automatikoa darabilela dirudi, adimenaren gurarien esku utziz ideia batetik besterako saltoa, “Gure hilobietan gautza kexuka” poeman mozkorraldi anonimoetatik mozkorti ezagunetara naturaltasun guztiz ilogikoz jauzi egiten duenean bezala.
Umorea ere deskribatu ezin den horretara hurbiltzeko darabil, beste baliabide ugarirekin nahastean. Benetan bikainak iruditu zaizkigu, bestalde, haiku itxurako poema finak. Aberastasun honi puntu ilunen bat aitortu behar bazaio, ordea, inoiz poemaren kontrola galdu egiten duela esango dugu edo, poemaren beraren kontrola baino, esaldi konkretu batzuen gainekoa. Izan ere, “demografia anitzeko kantoiak” edo “funtsezko izate anonimoaren sustraietan” gaindituta zeudela uste genuen kontzeptu-bihurketak dira. Baina iritzi bat baino ez da. Beste iritzi bat: zoaz harrapaladan liburu hau hartzera, Edu Zelaietaren baimenarekin urteko onentsuena izango da eta.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez