« Gogoetatzeko. Gozatzeko. Heldutasunera iristeko… | Haurtzaroko herria »
Blackout / Xabier Montoia / Susa, 2004
Bizitzaren bueltak Igor Estankona / Deia, 2004-05-04
Jakina da naziek onartutako gobernuek ekonomikoki, militarki eta politikoki kolaboratu zutela Alemaniak ezarritako irizpideak euren lurraldeetan bete zitezen. Historiak Clausen daniarra, Nedic jugoslaviarra edo Vichyren gobernua aipatu izan ditu. Xabier Montoiak Jean Etxegoien euskalduna asmatu du, kolaborazionismoa baino askoz harago doan istorio bat harilkatzeko: gauzak gorri jartzen direnean indartsuenaren gerizpean iraun izan duten guztiak mintzagai dituen nobela idatzi du. Pertsonaia bakarrean bildu ditu kontraesan ugari eta, bide batez, Parisek garai hartan irudikatzen zuen paradoxa etikoa ekarri du paperera. Ez da, baina, lezio moraletan denbora lar ematen duen nobela bat, ezpada, sutautsa bezala, pentsatzeko betarik utzi gabe ahitzen den istorio labur bat.
Jean Etxegoien humanismoaren apostata da, Lehen Mundu Gerrako lubakietan sinesmen oro galdu duena. Zutabe latzak idazten ditu apurka-apurka gerra galtzen ari den erregimenaren alde eta egoera kili-kolo egoteak balio gehiago ematen die gainera bere hitzei, parez pare zabalduz faboredunen munduko ateak. Legea aplikatzen ez den sistema baten gailurrean egoteak sortutako mozkorraldia ifernurako bide gozoa bihurtzen da Etxegoienentzat. Miller anderearen senarraren bizitzaren gain nolabaiteko boterea izateak gupidaren eta mendekuaren arteko sentipen gozoa sortzen dio eta egoeraz profitatzen da. Damuaz hitz egiten dion orori barre egiten dio. Montoiaren zorakeriaren gaindia da, finean, halako pertsonaiari erromantizismoa aitortzea eta irakurlearen barkamen esanezina lortzea.
Guztiz usteldu baino lehen indartsu dirdiratzen duen Paris zikina pintore onaren zehaztasunarekin dago deskribatua: trazo zehatzak, marra seguruak, dudarako tarterik ez. Montoiaren idazkera zuzen eta gordina finduz doa, gainera, urteekin. Onartu behar dut lehenago sikuak iruditzen zitzaizkidala gasteiztarraren eszenak. Oraingo honetan gozatu egin dut bere hizkuntzaren ekonomia. Izan ere egunean-egunean bizitzearen iparrorratzari baino jarraitzen ez dion pertsonaia ulertu ahal izateko bere praktikotasuna imitatu behar du idazkerak berak ere. Eragozpen bakarra ezarriko nioke nik: elkarrizketak jarraitzeko zailtasuna. Marratxo barik froga gaitza da batzuetan irakurlearentzat haria jarraitzea. Eta hala ez balitz ere idazleak ez dauka zertan bere gain hartu halako zeregin zailik, dudazko etekin bat ateratzeko.
Zero
Aitor Zuberogoitia
Amaia Alvarez Uria
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Aiora Sampedro
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Mikel Asurmendi
Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez
Jon Jimenez
Antropozenoren nostalgia
Patxi Iturregi
Asier Urkiza
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
Nagore Fernandez
Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Aiora Sampedro
Berbelitzen hiztegia
Anjel Lertxundi
Mikel Asurmendi
Haize beltza
Amaiur Epher
Jon Jimenez
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Asier Urkiza
Girgileria
Juana Dolores
Nagore Fernandez
Berlin Alerxanderplatz
Alfred Döblin
Aritz Galarraga
Teatro-lanak
Rosvita
Amaia Alvarez Uria