kritiken hemeroteka

8.475 kritika

« | »

Blackout / Xabier Montoia / Susa, 2004

Bizitzaren bueltak Igor Estankona / Deia, 2004-05-04

Jakina da naziek onartutako gobernuek ekonomikoki, militarki eta politikoki kolaboratu zutela Alemaniak ezarritako irizpideak euren lurraldeetan bete zitezen. Historiak Clausen daniarra, Nedic jugoslaviarra edo Vichyren gobernua aipatu izan ditu. Xabier Montoiak Jean Etxegoien euskalduna asmatu du, kolaborazionismoa baino askoz harago doan istorio bat harilkatzeko: gauzak gorri jartzen direnean indartsuenaren gerizpean iraun izan duten guztiak mintzagai dituen nobela idatzi du. Pertsonaia bakarrean bildu ditu kontraesan ugari eta, bide batez, Parisek garai hartan irudikatzen zuen paradoxa etikoa ekarri du paperera. Ez da, baina, lezio moraletan denbora lar ematen duen nobela bat, ezpada, sutautsa bezala, pentsatzeko betarik utzi gabe ahitzen den istorio labur bat.

Jean Etxegoien humanismoaren apostata da, Lehen Mundu Gerrako lubakietan sinesmen oro galdu duena. Zutabe latzak idazten ditu apurka-apurka gerra galtzen ari den erregimenaren alde eta egoera kili-kolo egoteak balio gehiago ematen die gainera bere hitzei, parez pare zabalduz faboredunen munduko ateak. Legea aplikatzen ez den sistema baten gailurrean egoteak sortutako mozkorraldia ifernurako bide gozoa bihurtzen da Etxegoienentzat. Miller anderearen senarraren bizitzaren gain nolabaiteko boterea izateak gupidaren eta mendekuaren arteko sentipen gozoa sortzen dio eta egoeraz profitatzen da. Damuaz hitz egiten dion orori barre egiten dio. Montoiaren zorakeriaren gaindia da, finean, halako pertsonaiari erromantizismoa aitortzea eta irakurlearen barkamen esanezina lortzea.

Guztiz usteldu baino lehen indartsu dirdiratzen duen Paris zikina pintore onaren zehaztasunarekin dago deskribatua: trazo zehatzak, marra seguruak, dudarako tarterik ez. Montoiaren idazkera zuzen eta gordina finduz doa, gainera, urteekin. Onartu behar dut lehenago sikuak iruditzen zitzaizkidala gasteiztarraren eszenak. Oraingo honetan gozatu egin dut bere hizkuntzaren ekonomia. Izan ere egunean-egunean bizitzearen iparrorratzari baino jarraitzen ez dion pertsonaia ulertu ahal izateko bere praktikotasuna imitatu behar du idazkerak berak ere. Eragozpen bakarra ezarriko nioke nik: elkarrizketak jarraitzeko zailtasuna. Marratxo barik froga gaitza da batzuetan irakurlearentzat haria jarraitzea. Eta hala ez balitz ere idazleak ez dauka zertan bere gain hartu halako zeregin zailik, dudazko etekin bat ateratzeko.

Azken kritikak

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Mikel Asurmendi

Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez

Jon Jimenez

Antropozenoren nostalgia
Patxi Iturregi

Asier Urkiza

Barrengaizto
Beatrice Salvioni

Nagore Fernandez

Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lautadako mamua
Xabier Montoia

Aiora Sampedro

Berbelitzen hiztegia
Anjel Lertxundi

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Jon Jimenez

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Asier Urkiza

Girgileria
Juana Dolores

Nagore Fernandez

Berlin Alerxanderplatz
Alfred Döblin

Aritz Galarraga

Teatro-lanak
Rosvita

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

Hedabideak