susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Espioi bat Alemanian | Bizitzaren bueltak »

Koadro isila / Xabier Etxaniz Rojo / Erein, 2003

Gogoetatzeko. Gozatzeko. Heldutasunera iristeko… Mikel Asurmendi / Irunero, 2004-05

“Koadro isila” 1990. hamarkadako belaunaldi baten irudia da. Santi izena du bere protagonistak. Protagonistak galderak egiten ditu, galdera ugari. Erantzunak berriz, eskas ditu. Gaztetan borrokan ibilia, galdera asko eta herri honen askatasuna lortzeko grina sobera. Une batez, bere bikote lagunak edo emazteak galdera bat pausatu dio. Ez da beste mundu batekoa: “Aita izan nahi ahal duzu?”. Santik ez du erantzunik. Bikote harremanetan ere, erantzunak urri.

Izanik ere, bizitzan inor izanen bagara galderak beharrezkoak ditugu. Alta bada, urterik urte, galderek entzunik izan ezean, ez gara —nolabaiteko— heldutasunera iritsiko. Heldutasunik gabe, gure helburuak hurbilagoak izan beharrean are urrutiago antzematen ditugu. Antzeman ahal ditugun kasuan, ez baita ziur ere.

Eleberria herri honetan bizi dugun gatazkaren harian —edota arian— garatua dago. Gizarte mugimenduak pertsonen arteko eta euren harremanen bilakabideen ondorio dira. Isiltasuna nagusitzen denean, galderak agortu ez ezik, erantzunik eza gailentzen da.

Litekeena da, datozen belaunaldiek galderak beste modu batez planteatzea, eta hartara erantzun berriak aurkitzea. Ez dakit helburu hori ote duen Xabier Etxanizek. Berak, belaunaldi baten kronika narratu digu, eta haren pertsonaien bilakabidearen erretratua edo koadroa osatu ere. Pertsona eta gizarte horren hainbat alderdi marraztu ditu. Paisaia bat margotu du nolabait. Pertsonaia nagusia isilik dago, erran bezala. Hitza falta du. Sobera higatua dagoeneko.

Belaunaldi berrientzako aproposa da gaia eta tratamendua, belaunaldi hura ezagutu ez zutenentzako, alegia. Baita ezagutu genuenentzako ere bai. Ez da saio bat jakina. Baina, balio digu. Gogoetatzeko. Gozatzeko. Galderak egiteko. Erantzunak kausitzeko. Heldutasunera iristeko…