« Zipriztin-ideiak | Urratsak denboran »
Izozmendiak / Juan Ramon Madariaga / Susa, 2003
Beroa Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2004-02-27
Beti dago zerbait berria Juan Ramon Madariagaren liburu bakoitzean, eta badakit batzuentzat “berria” ez dela “on”aren sinonimo, baizik eta antonimo. Ni ez naiz, ordea, iritzi horretakoa, uste baitut poeta bakoitzak bere bilakaera duela, eta bera gero eta helduago (edo zaharrago) den neurrian, denborak ez baitu barkatzen ez inor eternitatearen kaian uzten, beti gazte eta loretsu, haren poesiak behar du gero eta gazteago, gero eta berriago izan. Hori da bilakaera zintzoak eskatzen duena. Esan nahi dut Juan Ramon Madariagak baduela bere burua gainditzeko gogoa, azkenik argitaratutako liburu atzean uzteko asmoa, nola uzten dituzten mendian dabiltzanek atzean kanpamenduak, gailurrera iritsi arte. Metafora ez da debaldekoa, poeta mendizalea baita, eta ez edozein mendizale.
Izenburuak ematen du horren berri argia, izozmendiak mendi altuetan aurkitzen baitira, tenperatura oso hotzetan. Eta, esan bezala, poeta kirolzalea bada ere, denok gehiago ala gutxixeago bizitza den kirol honetan zaletuak garen neurrian, poema liburu honek badu zerikusirik kirolarekin; bizitzarekin, eguneroko bizitzarekin baino gehiago ez ordea. Eguneroko bizitza gogorra baita, eskalatzaile trebeenarentzat ere, eta bere arrastoak uzten ditu gure larruan, gure larru azpian, gure bihotz azpian, gure azpiaren azpian.
“Egun batzuetan behar bezala bizitzeko dosia/ okertzen duzu eta/ zubietatik tristeziak jota begiratzen diezu/ ur azalean nabigatzen ari diren/ gutunazal, arrain, eta amodio itzuriezinaren latexari”. Tonua da gustatu zaidana; tonu leun eta malenkoniatsua, tonu gertu hizlaria, musika ezagun hori, kaleko txerpolariarena bezalakoa. Poetak badu nori zuzendurik bere poemok, eta horrek distantziarik eza dakar, izozmendietako hotz urdinetik urruntzera darama, berotasunaren bila, hitzen habian, hitzen muinetan, aurki daitekeena, edo bestela, amodioan, maite diren pertsonarekiko hurbiltasunean. Hortik erreferentzia puntualak, doinu suabea, inozoa, metafora ulergarriak, konparazio begi bistakoak: hitzak ere misteriorik gabeak diren bezala, baina hala ere dotoreak eta beroak. Izan ere, berorik gabe ez baitago bizitzarik, ez poesiarik.
Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Pleibak
Miren Amuriza
Mikel Asurmendi
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui