« SPrako tranbia | Azalaren hutsa »
Poeta gazte bati idatziak / Rainer María Rilke (Patxi Salaberri) / Jakin, 2002
Poesia zertan den Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2003-03-02
Maitea dut Rainer María Rilke, oso maitea. “Duinoko Eresiak”, 1922an idatzia, joan den hogeigarren mendeak gure altxor izpiritualean utzi duen poesia liburu handienetakoa dugu, handiena ez bada. “Aingeru oro da izugarria”. Behin eta berriro irakurtzen dut, behin eta berriro gozatzen naiz liburuan ageri diren hitzez. “Isuri etengabeak berarekin daramatza adinak oro”. Poesia idatzi zuen batez ere, baina baditu poesia izanik ere, bertso-lerroetara errenditzen ez diren testuak, haratago doazenak. Tartean “Pragako errelatoak”, oso gazterik idatzitako liburua: “Liburu hau iragana da guztiz. Jaioterria eta haurtzaroa —biak oso urrutikoak— dira oinarrian. Gaur ez nuke hala idatziko, eta beraz ez nukeen sekula idatziko. Baina idatzi nuen garaian beharrezkoa zitzaidan. Maitea egin zitzaidan erdi ahantzia nuena; iraganetik maite duguna soilik gordetzen baitugu. Eta bizitakoa oro nahi dugu”.
“Poeta gazte bati idatziak” 1903an argitaratu zuen. Bertan Kappus poetagaiarekin bost urtez luzatu zen gutun trukaketaren ondorioa da. Baina, gutun trukaketa hori baliatu zuen Rilkek arteari buruz, poesiari buruz, sortze-lanari buruz pentsatzen zuena idazteko. Eta denborarekin poesiari buruzko testurik sendoen eta erakargarrien bilakatu da. “Inork ezin dizu aholkurik eskaini, ez lagundu, inork ez. Bide bakarra duzu. Sar zaitez zure baitan”. Izan ere, poesiak bere bidea du, barnetik kanpora, barnean sortzen baita poesia, barnean hazten eta garatzen, barnean aurkitzen behar dituen hitzak, eta gero kanpoan, txori baten modura hegan egiten du. Rilkek oso ondo ezagutzen zuen sortze-prozesua zertan zen. Urte bat lehenago ezagutu baitzuen Rodin eskultorea. Adiskideaz gainera, Rilke eskultorearen idazkari bihurtu zen. Harekin ikasi zuen, edo borobildu zuen behintzat, arteari buru zuen ideia eta ideia hori teoria sendo bihurtu zen. Dena dela, paisaiari buruz idatzitako testuak-eta, ederrak badira arren, ez dira oso ezagunak. Eta artea egiteko, artista izateko azken finean, bizitza jartzen zuen oinarrian. Bizitza baitzitzaion poesiaren gakoa.
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera
Ura ez baita beti gardena
Xabi Lasa
Irati Majuelo
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Ibon Egaña
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Aiora Sampedro
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
Jon Jimenez