« Hizkuntzaren lemari oraturik: tema eta deman | Etxea. Aitarena, amarena, ahizparena. Nirea »
Lautadako mamua / Xabier Montoia / Elkar, 2024
Haurtzaroko ipuina, helduentzat berrasmatua Aiora Sampedro / El Diario Vasco, 2025-03-15
Arabar gaztetxoentzat gertukoa izan den Sakamantekasen istorioa kontatu du berriz ere Xabier Montoiak, baina berrasmaketa honetan, Juan Diaz de Garaio serieko hiltzaile bilakatu arteko eta hura harrapatu ondoko kontakizuna zabaldu du idazle gasteiztarrak.
Kondaira, gaur egun berriz bisitatua, gaurkotasunari zor zaio, eta, beraz, Montoiak ez du baztertzen misoginoen psikologiaren gertakaria, gizon horrek XIX. mendearen amaieran egin zituen hilketetatik kanpo ezkutatzen dena. Horretarako, ahalegin berezia antzematen da hiltzaileari heltzen zioten pentsamenduez ohartarazteko, ez krimenean, baita egunerokotasunean eta ekintzen ondoren ere. Bestalde, kontakizunak gertakari historikoaren testigantzak, batez ere hemerotekara, Ricardo Becerro de Bengoa intelektualaren testigantzara nahiz lege-dokumentaziora joaz, baliatzen ditu: hiltzaileak izan zituen seme-alaben bizitzak kontatu, kartzelan eman zuen epea gogoratu, hilketen susmoa haren inguruan ernetzen hasi zenean Somorrostroko meatze-fabriketara lanera joan zenekoa edota kartzela eta epaiketan eman zituen testigantzak.
Azken pasarte horrek perspektiba historikoa areagotzen dio kontakizunari. Psikiatrek eta lege-gizonek hura harrapatu ostean egin zizkioten mediku-azterketek ikuspegi eguneratutik, biolentzia matxistaren inpunitatearen berri ematen dute, eta hala iraunarazi zela baieztatzen du Montoiaren kontakizunak ere: presoa heriotza-zigorrera kondenatua izan baitzen, garaiko mediku eta zientzialariek erotzat jo zutelako baina.
Kontakizunak ipuin klasikoaren ohiko formak eta tonuak mantentzean gordetzen du bere xarma: kanpoko narratzailea, elkarrizketa labur eta zuzenak, ekintzen zentraltasuna eta prosa soila. Irakurketa gustagarria Montoiaren lumapean.
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez
Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz
Paloma Rodriguez-Miñambres
Simulakro bat
Leire Ugadi
Mikel Asurmendi
Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña
Mikel Asurmendi
Haize beltza
Amaiur Epher
Asier Urkiza
31 ipuin
Anton Txekhov
Aritz Galarraga
Odolaren matxinadak
Miren Guilló
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi
Joxe Aldasoro
Zero
Aitor Zuberogoitia
Amaia Alvarez Uria
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Aiora Sampedro
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Mikel Asurmendi