kritiken hemeroteka

8.485 kritika

« | »

Lautadako mamua / Xabier Montoia / Elkar, 2024

Haurtzaroko ipuina, helduentzat berrasmatua Aiora Sampedro / El Diario Vasco, 2025-03-15

Arabar gaztetxoentzat gertukoa izan den Sakamantekasen istorioa kontatu du berriz ere Xabier Montoiak, baina berrasmaketa honetan, Juan Diaz de Garaio serieko hiltzaile bilakatu arteko eta hura harrapatu ondoko kontakizuna zabaldu du idazle gasteiztarrak.

Kondaira, gaur egun berriz bisitatua, gaurkotasunari zor zaio, eta, beraz, Montoiak ez du baztertzen misoginoen psikologiaren gertakaria, gizon horrek XIX. mendearen amaieran egin zituen hilketetatik kanpo ezkutatzen dena. Horretarako, ahalegin berezia antzematen da hiltzaileari heltzen zioten pentsamenduez ohartarazteko, ez krimenean, baita egunerokotasunean eta ekintzen ondoren ere. Bestalde, kontakizunak gertakari historikoaren testigantzak, batez ere hemerotekara, Ricardo Becerro de Bengoa intelektualaren testigantzara nahiz lege-dokumentaziora joaz, baliatzen ditu: hiltzaileak izan zituen seme-alaben bizitzak kontatu, kartzelan eman zuen epea gogoratu, hilketen susmoa haren inguruan ernetzen hasi zenean Somorrostroko meatze-fabriketara lanera joan zenekoa edota kartzela eta epaiketan eman zituen testigantzak.

Azken pasarte horrek perspektiba historikoa areagotzen dio kontakizunari. Psikiatrek eta lege-gizonek hura harrapatu ostean egin zizkioten mediku-azterketek ikuspegi eguneratutik, biolentzia matxistaren inpunitatearen berri ematen dute, eta hala iraunarazi zela baieztatzen du Montoiaren kontakizunak ere: presoa heriotza-zigorrera kondenatua izan baitzen, garaiko mediku eta zientzialariek erotzat jo zutelako baina.

Kontakizunak ipuin klasikoaren ohiko formak eta tonuak mantentzean gordetzen du bere xarma: kanpoko narratzailea, elkarrizketa labur eta zuzenak, ekintzen zentraltasuna eta prosa soila. Irakurketa gustagarria Montoiaren lumapean.

Azken kritikak

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Simulakro bat
Leire Ugadi

Mikel Asurmendi

Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

Aritz Galarraga

Odolaren matxinadak
Miren Guilló

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi

Joxe Aldasoro

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Mikel Asurmendi

Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

Hedabideak