kritiken hemeroteka

8.485 kritika

« | »

Antropozenoren nostalgia / Patxi Iturregi / Elkar, 2025

Antropozenoaren hondakinak Asier Urkiza / Berria, 2025-03-23

Ibilbide luzeko idazlea da Patxi Iturregi, narrazio laburraren generoari huts-hutsean emanikoa. Seigarren ipuin liburua du honakoa eta argitaratzen berandu samar hasi bazen ere —1996koa du lehenengoa—, orduz geroztik erregulartasun handiz kaleratu izan ditu lanak. Denbora edo espazio komun bat partekatu ohi dute haren ipuin bildumetako narrazioek: XX. mendearen hasiera Ur biren artean-en eta Bilboko itsasadarraren bilakaera Estuarioa-n. Era berean, alderdi tekniko-zientifikoa nabarmentzen da haren kontakizunetan. Antropozenoaren nostalgia honetan etorkizunari begira —hurbila edo urrunagoa berau— jarri da.

Esan bezala, ipuin guztiak kokatzen dira etorkizunean, edo behintzat guztiak zeharkatzen ditu etorkizun aire batek, distopiaz jantzita sarritan. Garaikideagoak dira batzuk eta etorkizun urrun samar batez mintzo dira bestetzuk. Are, baten batek iragan hurbilari ere egiten dio erreferentzia, pandemia dela medio. Edozein kasutan, oso bestelakoak dira narrazioak pertsonaia eta giroei dagokienez. Narratzailea hirugarren pertsona orojakilearen eta lehenengo pertsonaren artean tartekatzen da. Kontzeptu eta hitz berri ugari sarrarazten ditu autoreak ipuinotan; hala, irakurleak lekualdatzeko terminalez jakingo du, umeen buruetan instalatutako software berriez, bizi arrastorik gabeko Lur planeta bisitatzen duten kosmonautez, jatetxe robotizatuez… Garapen teknologikoak garrantzi handia du idazlearen etorkizunaren irudikapenetan.

Gertaera ustez sinestezinek eta eldarnio teknologiko itxuraz zoroenek egungo gizarteaz azalera dezaketena da ipuinetako alderdi interesgarrietako bat. Zenbait joera muturrera eramanez eta osagai txundigarriekin irakurlea estrainatuz, gizarte garaikidearen kontraesan batzuk gorpuztea lortzen du idazleak. Tamalez, eta Iturregiren aurreko ipuin liburuan ez bezala, ez du berau baliabide literario egokiekin lortzen. Tonu behartuegian egiten dute pertsonaia zenbaitek, ipuinen inguruan dabiltzan gizartearen gaineko ideia horiek esaldi sendoetan adierazi nahiko balituzte bezala. Orobat halakoa da zeharkako estiloaren erabilera. Era berean, tentsio narratibo handirik gabekoa iruditu zait hainbat ipuinetako elkarrizketak emateko modua, baita narrazioaren tonua kudeatzeko era ere. Esango nuke, oro har, ez duela asmatu idazleak ipuingintzan ohikoak diren bi planoen arteko loturak ezartzen —kontatzen dena eta kontatzen ez dena, alegia—. Amaierak ere bereziki zapalak iruditu zaizkit, oihartzun handirik ateratzen ez dutenak.

Aitzitik, gaitasunik badu idazleak deskribapenerako eta horri dagozkio liburuko pasarte ederrenetako batzuk. Iradokitzaileak ere badira autoreak sortutako hainbat giro eta gorago aipatutako gabezietatik salbu daude, neurri batean, ipuinetako batzuk. Belardi zabalak, Think global, act local eta Makina desiratzaileak eta denboraren azelerazioa ipuinak balekoak iruditu zaizkit, kasurako. Horietan eta beste batzuetan dira Iturregiren kapsula distopikoak ukigarrien, errealen, hurbilen. Antropozenoaren hondakinak etorkizunetik begiratuta.

Azken kritikak

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Simulakro bat
Leire Ugadi

Mikel Asurmendi

Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

Aritz Galarraga

Odolaren matxinadak
Miren Guilló

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi

Joxe Aldasoro

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Mikel Asurmendi

Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

Hedabideak