« Bordaxuri | “Txirrita” »
Jolasak / Agustin Paskual Iturriaga / Auspoa, 1963
Jolasak Luis Mitxelena / Egan, 1963
Klasikotzat hartua dugu aspaldidanik Iturriaga gure literaturan eta klasiko bati dagokion zoria eta patua izan ditu: zeru altuetaraino jasoa daukagu haren izena eta omena, baina ez ditugu haren obrak bakanki baizik irakurtzen. Bere lanen artean ere, ezagunagoak dira Ipuiac direlako alegiak eta gainerako bertsoak, gehiagotan argitara direlako noski, Jolas hauek baino.
Ez da hori gure zabarkeriaz bakarrik gertatzen, ezta klasikoei maiz egozten zaien irakurgaiztasunaz ere. Jolasak ez ziren erraz aurkitzen, ongi horniturikako liburutegietan izan ezik, nahiz bigarren aldiz, 1857an, zenbait euskalkitara itzuliak agertu ziren L. L. Bonaparteren arduraz. Aurrerantzean, ordea, ez dugu horrelako aitzakiarik: Auspoari eskerrak, irakur ditzakegu orain Iturriagarenak zeuden zeudenean, erdara eta guzti, liburu txukun, merke eta irakur-erraz honetan. Eta 1842ko Dialogos basco-castellanos haiek ez ezik, baita bertsoetan burutu gabe utzi zituen beste hiru Jolasak ere. Horrezaz gainera, hor dauzkagu bilduak Gregorio Mujika zenak hain ederki prestatu zituen Iturriagaren bizitza eta lanekiko berriak.
Gaurgero, beraz, ez da barkakizun izango Iturriagaren prosa ongi ez ezagutzea, guztiok ikus baitezakegu, besteren iritzien eske ibili gabe, nolakoa den, zertan datorren bat egungo eguneko ohiturekin eta zertan ez. Nolanahi ere, ez dut uste leku txarrean geldituko denik geroko gehienen aldamenean.
Galdera bat, bukatu baino lehen. Ohi ez bezalako irakaslea izana dugu Iturriaga, guztiok dakigunez, eta eskoletarako ondu zituen bere lanak oro: Jolas hauek, esate baterako, para las escuelas de primeras letras de Guipúzcoa egin zituen, berberak dioenez. Hori horrela izanik, bada, ez ote lirateke egokiak, egungo egunean ere, zeregin horretarako?
Nekazari haurrentzat idatziak dira, ordea, esango du beharbada norbaitek, eta orain kaletarrak dira gehienbat, ez baserritarrak, mota horretako irakurgaien beharrean daudenak. Baina aurki horri ere aurki dakioke bere ifrentzua: hiritarrak, kaletarrak, badira oraingo euskal eskoletako haurrak, eta kaletarrak direlako hain zuzen, guztiok mantentzen gaituen ama lurretik saihestuak eta aldenduak, are gehiago komeni zaie nekazaritza eta aberezaintzaren berri jakitea. Eta hori ikasteko nekez idoro dezakete Iturriaga baino gidari hoberik, bai gaiaren eta bai hizkuntzaren aldetik, Larramendigandik datozkion zenbait asmakari gorabehera.
Galdera honi, edo eske honi, bestek erantzun beharko dio, ordea. Guk zalantzarik gabe esan dezakeguna, eta hemen ipiniko dut azken puntua, beste hauxe da: ederki baino ederkiago dakitela Auspoakoek zertan ari diren eta nora doazen. Poliki-poliki, baina atertu gabe, hor ari zaizkigu gure eskuak euskal aberastasunez mukuru betetzen.
Poesia kaiera
Giorgos Seferis
Irati Majuelo
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Joxe Aldasoro
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos