kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Ultramorea / Nancy Huston (Jon Muñoz) / Alberdania, 2012

Arima errebeldeak Asun Agiriano / Gara, 2012-10-07

Lucy neska gazte protagonista 13 urte bete, eta egunerokoa idazten hasiko da, “babes-egunkaria” dio berak. Zeren aurrean babestu?

1936ko udan kokatzen da istorioa. Batetik, krisi ekonomiko latz batek lanik gabe utzi du jende ugari, eta, bestetik, lehorteak Ipar Amerikako mendebalde osoa astindu du. Nekazari kanadarraren uztak ihartu egin dira, eta gosea non-nahi barreiatu da. Makina bat arlote etxeetara hurbiltzen da goseak, zopa urtsu bila; eta Lucyren aitak, fede handiko apaizak, daukaten apurra eskekoekin banatzen du, familiaren aurrean sermoia eginez. Neskatilak honela idazten du: “…kaloria gehiago eta bero gutxiago behar dut nik. Libreta hau iturri bat izan dadila, non egarria kentzera etor ahal izan nadin”.

Lucyk gogoak ematen diona idazteko erabiltzen du koadernoa, bere burua hobeto ezagutzeko, hitzekin libre sentitzeko —nahi badu ortografia akatsak edo “hor konpon!” idazteko—, gurasoen esanak pikutara bidaltzeko, kexatzeko. Izan ere, libretak ez dio errietarik egingo, isilik egongo da bere gelako ohearen koltxoi azpian.

Aitak egunero otoi egin eta hitz gozoak etengabe ahoan dituen bitartean, ama beti suminduta, haserre eta muturtuta ibiliko da, garai hobeak ezagutu baititu eta sosik gabeko artzain batekin ezkondu delako. Neskaren barnean jaiotzen diren galderak eta zalantzak erantzunik gabe gelditzen dira, “pentsamendu gaiztoak” baitira gurasoentzat. Beraz, libretan idaztea da familiatik eta konbentzioetatik ihes egiteko bidea.

Oro har, egunerokoa idaztea nerabezaroan baliabide erabilia izaten da, “lagun imaginarioa” deitzen diote psikologoek, eta haragizko batek baino indar handiagoa du. Lucyk koadernoari heltzen dio arima libreago sentitzeko.

Idazleak aurkezten dizkigun pertsonaien artean badira izaera makala dutenak, baina hartzen dituzten jarrerak ez dira gaitzesten, ezta epaitu ere. Pertsonen arteko harremanen ikertzailea da Nancy Huston, eta idatzi dituen beste eleberrietan ere islatzen du Historiako gertaera lazgarriek gizakien bizitzan izan duten eragina, nola bizi izandako gatazkek haurtzaroko oroitzapenak menderatzen dituzten.

Liburuan krisiak biluzitako errealitate gordina islatzen da. Garai latzetan, Lucyren gurasoek ez dute jada autoritate moralik, eta gidari baten faltan dago neskatila. Agertuko da bai, Bernard doktore gaztea, azal azpitik begiratzen irakatsiko diona, konfiantza izaten lagunduko diona, eta neska “uhin ikusezinez” zeharkatuta utziko duena. Hortik dator izenburua, eta badu beste bat argi izpien izenarekin “Infrared”, baina helduentzako eleberria da, oraindik euskarazko itzulpenik gabe.

Funtsean, egile ezagun honek nerabeentzat idatzi duen lehen eleberri labur honetan, mundu itxi baten gaitzespena dago. Kontakizun hunkigarria eta zer pentsatua ematen duena.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak