kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Belarra kantari / Doris Lessing (Koro Navarro) / Elkar, 2008

Mary eta bere zirkunstantziak Beñat Sarasola / Berria, 2009-03-08

Ohitura bihurtu da honezkero urtero-urtero Jokin Zaitegi bekari esker Elkarrek publikatzen duen liburua. Azkeneko Nobel saridunaren obra bat itzultzeko aurkezten diren lagin guztien artean onena aukeratu eta, hilabete batzuen buruan, liburuaren euskarazko itzulpena osoki plazaratzen da. Horrelaxe kaleratu zen pasa den urte amaieran Doris Lessing 2007ko Nobel saridunaren estreinako nobela, The Grass is Singing (Belarra kantari), Koro Navarroren itzulpenaz. Nobela hau da, The Golden Book-ekin batera, seguruenik, Lessingen liburu famatuena.

Hegoafrikako egunkari batean agertutako albiste labur batekin hasten da kontakizuna, zeinak Mary Turnerren erailketaren berri ematen baitu. Nobela hasi eta badakigu, hortaz, nola bukatuko den. Gainontzeko guztia falta zaigu ordea: zergatik?, nola?, zertarako?, noren eta zeren erruz?…

Mary protagonistaren bizitza da, gisa honetan, nobela honetan aurkitzen dena, etxeko morroi Mosesen eskuetan hiltzen den arteko bizitza. Hegoafrikan bertan jaiotako zuria, senitarte etsigarri samarra bizi izan zuen Maryk; aita mozkortia, haserre betean bizi zen ama, anaia eta arreba bana gazte zendutakoak… Bere amaren antzera, Mary gaztetatik da emakume bakarti samarra, baina Dick Turnerrekin ezkondu eta honen landetxera bizitzera joaten denetik, ezarian, geroz eta bere baitara bilduago aurkitzen da. Nobelak, beraz, Maryren amiltze psikologikoa kontatzen du nolabait, egiantza handiz kontatu ere.

Izan ere, zenbait kritikariren iritziz, Lessingek, autore modernista askok bezalatsu (Franz Kafka, Samuel Beckett…), gizaki modernoaren “identitate krisia” edo “segurtasun eza ontologikoa” islatzen du honetan. Bere berezitasun nagusietako bat, baina, krisi hori testuinguru soziopolitikoarekin hertsiki lotzen duena da. Alegia, Maryren zorigaitza bere haurtzaroaren eta Hegoafrikako gizarte egoeraren ondorio legez agertzen da funtsean, testuinguru horrek Mary nola zapaltzen duen zehazki seinalatuz. Aspektu honetan ere bereizten da, orobat, J.M Coetzeren Lotsaizuna-tik, zeinak gutxi gorabehera testuinguru geografiko eta soziologiko antzekoan kokatzen baita (Belarra kantari liburua apartheid aurreko Hegoafrika da; Lotsaizuna, berriz, apartheid ondorengoa). Ez da kasualitatea, bidenabar, Lessing ideologikoki urte dezentetan —liburu hau idatzi bitartean, esaterako— komunismotik oso hurbil ibili izana. Hori dela eta, Belarra kantari XIX. mendeko nobela errealistarekin (Walter Scottetik Balzaceraino) lot daiteke, hots, hain zuzen ere, determinismo sozial hau ezin argiago adierazten duen nobelagintzarekin. Hala, nobela Maryren psikologia gatazkatsuan kokatuta egonagatik, parada ederra eskaintzen du Hegoafrika kolonizatua ezagutzeko. XX. mende erdialdeko Hegoafrikako botere harremanak ñabardura guztiekin azaltzen zaizkigu: zurien tirania beltzen gainean, zurien arteko borroka aberastasuna pilatzeko, metropoliko “aurrerazalearen” zinismoa (Tony Marston) eta abar. Harreman hauetan, gainera, sexuak garrantzi berezia hartzen du, batez ere liburuaren azken partean, Maryren amiltzea ulertzeko klabe bat gehiago eskainiz. Horregatik, ez da harritzekoa liburu hau (eta Doris Lessingen obra oro har), cultural studies izeneko literatur ikerketentzako bazka ezin hobea izatea, bidea irekitzen duelako istorioa aztertzeko, genero, arraza, botere harreman edo sexuaren prismaren pean.

Doris Lessingen ondoren, Jean-Marie Le Cleziori egokitu zaio 2008ko Literatur Nobel saria. Ondo bidean, urtean hondarrean izango dugu Le Clezioren Désert (Basamortua) euskaratuta.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak