« Kalte-ordainak narrazioka | Mundu bat sortu »

Azken anaia / Nathacha Appanah (Mikel Garmendia) / Alberdania, 2008

Historia, mentura eta adiskidetasuna Inma Errea / Diario de Noticias, 2008-12-22

Azken anaia nobelaren ardatz nagusia adiskidetasuna da, zorigaitzek eta gertaera historikoek elkartzen dituzten bi gaztetxoen arteko adiskidetasuna, alegia. Bi anaiak galdu dituen Raj mutiko maurizioarra eta Bigarren Mundu Gerran Txekoslovakiatik Maurizio uharteraino joandako David haur judua adiskide eginen dira, eta —zein bere penen gainetik eta elkarren mintzoak ia konprenitu gabe— haurrek berezko duten egitekoan saiatuko dira: jolasean.

Baina hori izanik nobelaren muina, kontakizunak beste gauza asko eskaintzen dizkigu. Raj zahartu batek kontatzen dizkigu txikitako gertaeren gainean 60 urtez gorde dituen oroitzapen eta sentimenduak. Izan ere, Daviden heriotzak —Raj eta David 9 eta 10 urteko haurrak zirenean gertatua— bizitza osorako markaturik utzi zuen Raj.

Kontakizunak hasieratik bukaeraraino harrapatzen gaitu. Lehenik eta behin, jakin-min bitxi bat pizten duelako guregan: David hila dela hasiera-hasieratik jakinik ere, nobela osoan zehar jakin nahi izanen dugu nola hil zen, zerk eragin zion heriotza edota zer lotura izan zuen harekin Raj gaztetxoak.

Bestalde, Bigarren Mundu Gerran gertatu eta ia ezagutu gabe pasatu den gertaera baten berri ematen zaigu nobelan: Palestina helmuga zuelarik 1940an nazismotik iheska Europako ekialdeko 1.500 judu zeramatzan L’Atlantic itsasontzia Maurizio uhartera iritsi zela, bidaiariek Beau-Bassineko presondegian espetxeraturik bost urte eman zutela, eta haietatik 127 Maurizio uhartean hil eta bertan lurperatu zituztela. Hala ere, munduan gerla handi bat gertatzen ari zela ere ez zekien Raj haurraren ikuspegitik kontatzen digu hori guztia Nathacha Appanahk.

Appanahk egindago narrazioa zirraraz betea da. Zirrara eragiten du gizon-emakume arrunten egunerokotasunari eta funtsezko gauzei buruzko kontakizunak, noiz eta Historiako gertaera krudel handiek —ikasliburuetan biltzen diren horiek— haien bizitzak zeharka bada ere ukitzen dituztenean. Zirrara pizten du, baita ere, bi haurren arteko adiskidetasunaren zein zorigaitzetan bizirauteko senak piztutako elkartasunaren deskribapenak. Eta zirraragarria da, azkenik, errealitatea atzemateko gureaz besteko ikuspegi historiko eta geografikoei heldu beharra.

Zirrara sortzeko, baina, Appanahk idazkera neurrikoa erabiltzen du, gehiegizko sentiberatasunik gabea, halakoa non kontraste handia egiten baitu gertaeren dramatismoarekin. Salbuespen bakarra, jokamolde neurtu horretan, Maurizio uharteko paisaien deskribapena izan daiteke, horretan nabarmena baita egilearen jaidura.

Nathacha Appanah Maurizio uhartean jaioa da, 1973an, hango familia hindu batean. Hango hizkuntzaz —kreoleraz—, ingelesez eta frantsesez mintzo da, besteak beste, baina frantsesez idazten du, eta Frantzian bizi da. Mikel Garmendiak euskaratutako nobela hau idazleak argitara eman duen laugarrena da, eta FNAC nobela saria irabazi zuen iaz. Nobela hau baino lehen, Les Rochers de Poudre d’Or, Blue Bay Palace eta La Noce d’Anna eleberriak idatzi ditu Appanahk. Guztietan, Maurizio uharteko bizimoduen oihartzuna jaso ditu egileak.