Azken gutuna eta teste / Vassili Grossman (Felipe Juaristi) / Erein, 2005

Holokaustoaren ondoren Javier Rojo / El Correo, 2006-01-04

Vassili Grossmanek idatzitako hiru testu biltzen dira “Azken gutuna eta beste” izeneko liburu honetan. Sobiet Batasunean bizi izandako idazleak, II. Mundu Gerrako sarraskiak ezagutu zituen, besteak beste, bera judua izanik, bere familiaren baitan pairatu baitzuen holokaustoa. Honen aurrean berak jarrera etiko bat erakusten du, liburu honetako narrazioetan, “Azken gutuna” izenekoan batez ere, nabarmentzen den bezala. Idazki honetan ama batek semeari idazten dion gutuna agertzen baita, azkena izango dena, judua izanik eta naziek hartutako lurraldean egonda, etorkizunik ez baitu. Ontasuna bilatu nahi luke Grossmanek gizakiengan, eta aurkitu ere egiten du, baina gizaki xumeengan, ahulengan. Honen aurrean, historiak erakusten du ideiarik ederrenek ere boterearekin bat egiten dutenean, beren indar eta balio guztiak galtzen dituztela. II. Mundu Gerran gertatutako sarraskien ondoren ez dago sinisterik halako ideologia orokorretan. Testu hauetako tonua samurra da oso, samurregia batzuetan, honen bidez gizaki apalen ontasuna azpimarratu nahi baitu, XIX. mendeko idazle errusiarren humanismoarekin bat egiten duela. Felipe Juaristiren itzulpenean datozkigu testuak, idazle honek Grossmani buruz egindako idazki batekin batera.