kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Jakob Von Gunten / Robert Walser (Edorta Matauko) / Erein, 2005

Ezerezaren nahia Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2005-11-25

Robert Walser (1878-1956) nahigabe izan zen idazle, saitu zen ez idazten, baina ez zuen lortu. Bartleby izkiriatzaileak bezala aukeran nahigo zuen ez idaztea. Ez zen horretan bakarra, lagun asko zituen “nahiagoez”gintza horretan: Kafka, Svevo, besteak beste. Zerbitzari izateko ikasketak egin zituen, eta zerbitzari izan zen. Lanbide horrek eman zizkion, antza denez, bere ezaugarri nagusiak: esaneko eta isila izatea, ikusezin bihurtzea. Diotenez, garai batean, Kafkaren enpresa berean egin zuen lan; diotenez, Kafkak enpresaburuari “Tanner Anaiak” irakurtzeko aholkua eman zion.

Hogeita sei urte zituela idatzi zuen lehen liburua, Fritz Kocherren konposaketak. “Ezer ez da lehorragorik lehortasuna baino, eta niretzat ezer ez da baliagarriagorik lehortasuna baino, sentikortasun eza baino”. Fritz Kocherren esaldi horrek laburbiltzen du agian Walserren estiloa. Lehorra baita eta amaitu gabea dirudi askotan, amaitu gabea , gogorik gabe idtzi izan balu bezala.

Geroxeago, Berlinen bizitzen zelarik, 1907a eta 1909a bitartean, idatzi zituen “Tanner Anaiak”, “Enplegatua” eta “Jakob von Gunten”. Walter Benjaminek oso maitea zuen hiruretan hirugarrena, alegia Jakob von Gunten. Biografoek diotenez Benjamenta Institutua Walserrek ikasi zuen ikastetxea da, ezer ez ikasteko sortua, ezer ez izateko antolatua. Baina, antza denez, horixe izan zen Walserren helburua: ezer baino gutxiago izatea.

Geroxeago ibiltzen hasi zen egunez eta gauez, gelditzeko. Geroxeago “miserikordia-etxe” batean sartu zuten eta hantxe iraun zuen hil arte. Carl Seeligek bere liburuan Walserren bizitzaren erretratu zehatza egin digu. Oso zoriontsu bizi omen zen, ezer ez izanik, ezer ez irudirik, ezer ez nahirik. “Elurra oso da monotonoa” idatzi zuen Fritz Kocher pertsonaiak. 1956ko abenduaren 25ean Robert Walser hilik azaldu zen elurretan. Carl Seeligek esan zuenez “emakume indargabe bat baino zurbilago ageri zen”.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak