« Bederatzietatik bederatzietara | Misterioarekin berbetan »

Libreta horiko poemak / Pako Aristi / Susa, 2003

Egun arrunten geografia Jon Kortazar / El País, 2003-12-07

Lerro oso argiko poemategia argitaratu du Pako Aristik bere Libreta horiko poemak liburuan, eta izenburuari kasu eginez, poema soltez osaturiko liburua dela esan dezakegu: libretakoak gainera, zirriborro edo pentsakizunak biltzeko erabiltzen diren horietakoa eman duela argitara esan dezakegu.

Libreta horiko historia azken poeman kontatzen da: “Concceta Probanzak oparitu zidan/ libreta hori hau,/ behin kalean topo eginda”.

Lerro argiko poemategia, uneak eta segunduak kontatzekoa dena… guztia arin, guztia tonu narratibo batez, dena zuzen eta ahozko espresiotik hurbil. Inoiz esan dugun bezala, badago poesia eta kontagintza lotzeko tendentzia gaur egun, hizkuntza antierretorikoa erabiliz. Bide horretan kokatzen da Pako Aristiren liburu hau. Elaborazio artistikorik ez duela ematen du, baina ez da horrelakorik gertatzen.

Esango nuke, liburuan poema larregitxo daudela iruditu bazait ere, biografia asmatu bat erabili dela edo poetaren irudiaren sorketa eta eraiketa lana egin dela: bohemioaren itxura duena. Baina agian, kontuan hartu beharko genuke bohemio hitzak zentzu desberdinak dituela jaio zen aroan eta gaur egun (Bohemioa eta burgesa). Dena dela, itxura hori sortu nahi izan du poetak: “Bohemioa nire baitan bizi da,/ urruneko neskak maite dituen hori”.

Ahots horrekin batera tonu narratiboaz gain, badago galdutakoaren aroari buruzko nostalgiaz osaturiko hainbat sentipen testuan barrena. Kaleko filosofo batek hitz egingo balu bezala, izkinaren ertzetik. Joandako denboraren nostalgia nagusitzen da. Haragia tristea da, esan dezake poetak, moralista zaharrekin batera: “Bular gogoangarriak iruditakoak/ ez zaizkit orain batere gogoragarri”.

Niaren inguruko testuak nagusiak badira ere (eta desio sexualak ezkutatu gabe ematen direlarik ia idazkera automatikoan), satira kutsuarekin jarraituz, ez dira falta kritika sozialera apuntatzen duten poemak. Irakurtzerakoan, Aresti etorri zait burura, eta baita ere Erdi Aroko zenbait poeta (nahiz, beharbada, berriro beat belaunaldikoak izan gustukoenak egileak).

Baina Arestik Aristik baino laburrago idazten zuela iruditzen zait. Hain zuzen ere, liburu honen egileak pilaketarako tendentzia agertu duelako, eta horregatik ulertzen da lehen poeman botatako abisua: mantso irakurri liburu hau, bestela pilaketak arriskuan jarriko du irakurketa.