kritiken hemeroteka

8.522 kritika

« | »

Francesco Pasqualeren bosgarren arima / Unai Elorriaga / Susa, 2024

Askatasun amorrua Jon Martin-Etxebeste / El Correo, 2025-02-22

Italia utzi eta Euskal Herrirako bidaia hasi zuen behinola Francesco Pasqualek (Sapri, 1825 – Bermeo, 1910). Bi mende beranduago, bere ondorengo batek, Unai Elorriagak, haren inguruko liburua idatzi du. Egiazko gertaeratan oinarritua dago kontakizuna, baina historiak ilundu dituen zuloak fikzioz apartuta, osatu du eleberria algortarrak. “Zerrien urak” izena du liburuko lehen kapituluak eta idazlearen maisutasunaren adibide bat da. Borobila da ipuina: herrixka italiar bateko giro politikoa eta biztanleen arteko konplizitatea zirriborratzen ditu, protagonistaren nortasuna eraikitzen hasten da eta, hasi eta buka, ipuin gisa funtzionatzen duen pieza osatzen du. Beste zenbait ipuinek, ordea, irakurlearen parte hartze aktiboa eskatzen dute: hortik, azalean ageri den puzzle desordenatua. Pieza batzuek protagonistaren garaikide izan ziren musikarien (Wagnerren eta Verdiren) pasarteak kontatzen dituzte eta trama nagusitik aldenduta daude. Haien bidez marrazten du idazleak XIX. mendeko giro politikoa eta kulturala: musikaren, emozioen eta ideologiaren arteko hirukia, adibidez, presente mantentzen da protagonistaren heriotzaraino. Formatuari dagokionez hartu du, beraz, Elorriagak arriskurik handiena. Bi generoren artean kokatu du irakurlea.

Migrazio prozesuak euskal literaturaren zentrora hurbiltzen ari diren honetan, infernutik ihes egiteari buruzko beste ekarpen bat da berea, klandestinitateari begirada europar klasiko bat eskaintzen diona. Pasquale erbestera kondenatuta dago eta bidaia horretan hautuak egin beharko ditu etengabe; behin eta berriz uko egitearen bitartez eskuratuko du bere bosgarren arima. Elorriagaren pertsonaientzat funtzio terapeutikoa betetzen du mundu onirikoak, eta pairatzen duten bortizkeriak eta galerak dotoreziaz deskribatzea hautatu du, historiak ahalbidetzen dion distantziatik.

Azken kritikak

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak