« Berriro | Kresaletik kalera »
Bizia lo / Jokin Muñoz / Alberdania, 2003
Jokin Muñoz Rikardo Arregi Diaz de Heredia / El Periódico de Alava, 2003-10-12
Jokin Muñozek argitaratu du aurten Alberdania argitaletxean bere azken liburua: Bizia lo narrazio-bilduma. Jokin Muñozen lana aurretik ezaguna zen: hor daude Hausturak narrazio-bilduma (Alderdania, 1995), Joan zaretenean nobela (Alberdania, 1997) eta Atlantidara biajia (Alberdania, 2000) kronika-liburua edo bidaia-liburua. Ezaguna dela bere lana esan dut, baina agian esan beharko nuke publiko handiarentzat ez dela ezagunegia, publiko handia askotan konformatzen baita hedabideetan nolabaiteko oihartzun literario zein ez-literarioa lortzen duten liburu eta idazleekin. Oihartzun horretatik kanpo gelditzen ari den idazle multzoa izendatzeko tropelaren belaunaldia esapidea hasi da erabiltzen orain dela gutxi euskal literaturaren kritikan. Lauzpabost idazleren izenak guztiok ditugu buruan, irakurleak eta ez-irakurleak, baina ondoan, ziklisten artean bezala, badira beste idazle askok, beste liburu askok, oharkabean pasa direnak. Askotan oharkabean pasa diren liburu horiek arreta zorrotzagoa merezi izan dute, ezagunak baino hobeagoak baitira azken finean. Agian Jokin Muñoz tropelaren belaunaldi horretako kide bat da.
Bere azken liburuak, baina, burua ederki erakutsi ahal du lotsarik gabe. Bost narrazio dugu Bizia lo liburuan eta bosten atzetik, bosten paisajean, bada euskal gizarteak aztoratzen duen arazoa, eta batez ere arazo honetan bizitzen ikasi behar duten gizon-emakumeak: haurrak, gurasoak, familiak, lagunak. Azken hamarkada luzeek mugatzen dute kontakizun hauen denbora, ipuin batzuetan ia zehazgabe doa garaia baina gehienetan, Xantilli kasu, garai eta espazio zehatzen eraikuntza errealista eta eredugarria da, guztiz sinesgarria beraz. Modu asko erabili du idazleak bost narrazioak idazteko orduan, guztiak errealistak, gordinak eta apaindurarik gabeak. Niri bi ipuinetan nagusitzen dena gustatu zait ikaragarri: bakarrizketa gurutzatuak. Horrela idatzita daude Isiluneak eta Azterketak. Lehendabizikoan amaren eta aitaren pentsamenduek eta hitz gutxiek, eta isiluneek, osatzen dute bizitzari buruzko galdera erantzun zailekoa. Bigarrenean irakasle bat eta ikasle bat, bi belaunaldi, bi ikuspuntu, dira bizitzen ehuna osatzen duten ahotsak. Bietan pertsona bakoitzak, bestearekiko kontrapuntuan, adierazten du agian bere baitan bakar-bakarrik adierazi ahal duena, bere buruari lotsaz baina ezinbestean adierazi ahal diona, eguneroko tranpak alde batera utziz, apur bat bada ere.
Barru-barrutik azaltzen dizkigu Jokin Muñozek gure arazoak (gure arazoa esan beharko nuke?), pertsonen baitatik, kanpoan daude teoriak, analisi politikoak edo irakasteko nahiak. Eta hori eskertzekoa da. Ispilu bat izan daiteke askorentzat liburua, beste ikuspuntuak ezagutzeko aukera beste batzuentzat. Baina guztiontzat izango da plazerra ongi idatzitakoa, maisu idatzitakoa, irakurtzea. Eta horixe bai dela eskertzekoa.
Zero
Aitor Zuberogoitia
Amaia Alvarez Uria
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Aiora Sampedro
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Mikel Asurmendi
Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez
Jon Jimenez
Antropozenoren nostalgia
Patxi Iturregi
Asier Urkiza
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
Nagore Fernandez
Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Aiora Sampedro
Berbelitzen hiztegia
Anjel Lertxundi
Mikel Asurmendi
Haize beltza
Amaiur Epher
Jon Jimenez
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Asier Urkiza
Girgileria
Juana Dolores
Nagore Fernandez
Berlin Alerxanderplatz
Alfred Döblin
Aritz Galarraga
Teatro-lanak
Rosvita
Amaia Alvarez Uria