kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Itsaso amniotikoa / Oihane Jaka / Elkar, 2024

Sorrera eta akabera Asier Urkiza / Berria, 2024-09-22

Itsaso amniotikoa da Oihane Jakaren lehenbiziko liburua, Karmele Igartua bekaren bitartez argitaratua. Paratestuari erreparatuta, izenburuak zein azaleko marrazkiak, biek dakarte poema liburuan giltzarri den figura, hots, itsasoa; halaber, amniotiko hitzak eta marrazkiko orbainak ere gaztigatzen digute amatasuna, haurdunaldia eta erditzea izango direla beste gai giltzarrietako batzuk. Horiek, ordea, narratibitate handiko lanean txertatzen dira.

Izan ere, liburua ez da sinboloetan bereziki oparoa, autoreak ez baitu iruditeria ikusgarririk eta baliabide poetiko sorta ikaragarri aberatsik sortzen. Ez da, halaber, irudi leherketa etengabea, ezta harilkatu gabeko txatalen bilduma ere. Aitzitik, aski narratiboa da eta bilakaera eta garapen argia erakusten du, 11 zenbakiaren inguruan ainguratutako hiru ataletan; urteak, hilabeteak eta egunak adieraziko ditu, hurrenez hurren. Kutsu lirikoena duten poemak ere, aliteraziora jotzen duten lerro labur eta hitzen tartekatzearekin, lerro-narratibo baten barruan koka genitzake, gehienek gertaera zehatzak jasotzen dituztelako. Horiez gain, testu laburren erara daude idatzita beste batzuk, horiek bai guztiz narratiboak.

Galera batek eta jaiotza batek mugarritzen dute liburua. Toki gehiago hartzen du aitaren galerak lehenengo atalean, baina bizitza berri baten sorrera ere agertuko da laster. Akaberaren eta sorreraren arteko norgehiagoka ni poetikoaren barnean, horixe izango da poema askoren oinarria. Poetak nagusiki itsasotik eratorritako sinboloen bidez arituko da bien uztarketan, hau da, galeraren minak eta sorreraren esperantzak sortzen dizkioten sentimenduez. Lehenengo poemako nerabearen irudian jadanik itsasoa azaltzen da bizitzaren eroale gisa, ekarri eta eramaten duen magal handiaren moduan. Itsasoaren anbibalentzia hori da bizitza berarena, hasiera eta bukaera txanpon beraren bi aldeak direnez. Harekiko elkarrizketa intimoan poetak ezin du itsasoa gorrotatu, bihotzik ez baitu.

Itsasoarekin batera, badira liburuan garrantzi handia duten bi elementu, biak ere denboraren igarotzearekin lotuak: urtemugak eta zuhaitzaren uztaiak. Itsasoak, nire irudiko, bizitzaren sortzaile eta eroaletzat funtzionatzen du neurtzaile moduan bainoago, bizitzaren beraren substantziatzat, alegia. Urtemugek eta uztaiek modu argiagoan seinalatzen dute denbora, iragana, oraina eta etorkizuna elkartuz, azkenengo poeman adierazi legez. Hori dela eta, orbaina ere bizitasun handiagoz agertzen dute, zauria izan badagoela gogorarazten. Horiek ez ezik, poetak gorputzaren beraren arrastoak ere aipatzen ditu eta jaiotza batek utzitako orbainak behinolako zauri ikusezina azaleratzeko erabili. Hain zuzen, sinboloen —itsasoa, uztaiak, bizkotxoa, kandelak— eta gorputzeko zauri eta minen arteko elkarrekintza horri deritzot liburuko ildo interesgarrietako bat. Poema kamutsen bat gorabehera, Oihane Jakak asmatzen du modu argi, zintzo eta apalean bizitzaren akaberak eta sorrerak uzten dituzten markei hitzak jartzen.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak