kritiken hemeroteka

8.573 kritika

« | »

Hitzak palmondo / Silvia Federici (Amaia Astobiza) / Txalaparta, 2023

Hitzak eta akuarelak Nagore Fernandez / Berria, 2024-03-10

Silvia Federiciren izena eta bere lanak ez dira ezezagunak, gurean sarri itzuli den idazlea baitugu; hainbat argitaletxetan, gainera. Guztietan, baina, diskurtso dibulgatzaile bat eta argudioz eta datuz betetako orrialdeak irakurri ahal izan dizkiogu, batik bat saiakerara lerratu dela kontuan hartuta. Esan dezakegu, hortaz, lehen aldia duela euskarak Silvia Federiciren poesiaren mintzoa eta musika entzuten, berriki Txalapartak, Amaia Astobizaren itzulpen finarekin mimoz argitaratutako Hitzak palmondo lanean, hain zuzen.

Mimoz diot, baduelako liburuak zer nabarmendua edizioari dagokionez: ez da poesia liburu konbentzional bat, pandemia garaian bi adiskideren artean sortutako proiektu multimodal baten fruta baino. Izan ere, poesia akuarelekin batera aurkituko dugu orriz orri: Begonia Santa-Cecilia artistaren konposizioak batetik, eta Federiciren poemak, bestetik, eta, tarteka eta noizean behin, batak besteari bidalitako korrespondentzia zatiak, bi-bien proiektuaren bilakabidearen erakusgarri. Bukaeran, gainera, Federiciren jatorrizko testuen faksimileak bildu dira, horiek ere, Santa-Ceciliaren akuarela guztiekin batera, koloretan. Hala, irakurleak, poetaren gogoa bere hitzen bitartez ezagutzeaz gain, neurri batean, bere sorkuntza prozesuaren nondik norakoak ezagutu ahal izango ditu, jatorrizko testuetan zirriborroak, eskuz harturiko oharrak eta bestelako zuzenketak aurkituko dituen heinean. Orriak, bere aldetik, ez dira edozein ediziotan normalean aurkitzen ditugun folioak, iztukatuak eta tamaina handikoak baizik, eta horrek, koloreekin eta edizio lanekin batera, agerian jartzen du zeinen esanguratsua izan den argitaletxearen apustu estetikoa.

Federiciren poesia ez da batere lausoa, ez da sinbolikoa; aitzitik, nahiko narratiboak dira konposizioak, eta, ornamentu estilistiko gutxi izanda, sinpleak diren inpresioa eman dezakete; ez, ordea, inondik ere, sinplistak. Beste genero batean arituagatik, poetak, baina, ez dio muzin egiten bere diskurtsoari: konposizio guztietan bere saiakeretako aldarrikapenen oihartzunak aurkitu ditut, erregistro lirikoago batekin diharduen arren, subjektu poetikoak inguratzen gaituen munduarekiko, kapitalismoarekiko, matxismoarekiko eta beste arazo sozialekiko oso kritiko eta zorrotz hitz egiten baitu. Irakurleak, hortaz, poesia sozial eta ia politiko bat deskubrituko du Federiciren idatzietan. Santa-Ceciliaren akuarelak horren guztiaren kontrapuntua dira; edozein sistema zapaltzaileren aurrean, oraindik bere lege propioek kontrolatzen duten alderdi esentzialago bat erakusten digute: natura. Hala, landareek iradokitzen duten berezkotasunak, maiz, antolatutako gizarte oso baten funtzionamenduaren lirikarekin egiten du talka.

Irakurleak agian ez du poesia errimatu bat aurkituko, ez ditu sonetoak edo hiruko handiak aurkituko, ez du alegoriarik edo epanadiplosirik irakurriko; bai, ordea, gizartearekin konprometitutako diskurtso bat, zeinak, ohiko kode idatziaz haratago, ilustrazioekin ere kontatzen duen; liburu eder bat bestelako irakurtzeko moduak aurkitu nahi dituenarentzat.

Azken kritikak

Lakioa
Josu Goikoetxea

Irati Majuelo

Poesia guztia
Safo

Aritz Galarraga

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Maddi Galdos Areta

Amorante frantsesa
Miren Agur Meabe

Hasier Rekondo

Akabo
Laura Mintegi

Jon Jimenez

Akabo
Laura Mintegi

Asier Urkiza

Gatazka eta abusua ez dira gauza bera
Laura Macaya

Nagore Fernandez

Beste zerbait
Danele Sarriugarte

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Kuntzak eta kerak
Sara Uribe-Etxeberria

Jon Martin-Etxebeste

Hitzetik ortzira
Ana Urkiza

Mikel Asurmendi

Askatasun haizea
Javier Buces

Irati Majuelo

Amorante frantsesa
Miren Agur Meabe

Ibon Egaña

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Aiora Sampedro

Meditazioak
John Donne

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko urria

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

Hedabideak