kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Hodei berdeak / Jon Alonso / Susa / EEF, 2003

Historia fikzio, fikzio historia Aritz Gorrotxategi / El Diario Vasco, 2003-10-05

Esan ohi da idazleei esker herri bateko memoria historikoa bizirik mantentzen dela. Horren harira, Balzacek eleberrigilea historialari pribatu gisan definitu zuen; hitz bidezko aldamioak baliatuz, garai eta gizarte jakin baten bizitza sekretua, afektiboa, artistikoa, soziala eta ekonomikoa berreraikitzen zituen pertsona bezala.

Filosofia honen ildotik doazen hiru liburu eman dira argitara gurean urtea hasi zenetik. Montoiaren Denboraren izerdia, Joxe Belmonteren Hamar urte barru eta Jon Alonsoren Hodei berdeak, aparteko zutabea mereziko lukeena. Hirurek ere, gune fisiko eta trenpu ezberdinetatik abiatuz, gure historiaren lekukotza txikia ematea dute xede.

Historia nolakoa izan zen baieztatzeko asmotik urrun, egia bakarraren bilaketaz ezaxolati, iruditzen zait idazleen helburua kontrakoa izan dela; historia “itxi” ordez, irekitzea, aberastea. Datu enpiriko eta frogagarrien gainetik pertsonak baitaude, eta pertsonak mugiarazten dituzten motibazioak ezberdinak dira. Motibazio horiek dira idazle hauei interesatzen zaizkienak. Motibazio horiek arakatzea, Balzacek definitzen zuen historiaren alderdi pribatua azaleratzeko. Finean, gure alderdi pribatua, euskaldunona.

Jakina, liburuotan agertzen dena ez litzateke baliagarria historiari buruzko auzi unibertsal batean —sen onak libra gaitzala molde horretako epaiketez—. Baina, esan bezala, asmo horretatik urruntzen dira hiru liburuak. Kontua ez da historia juzgatzea edo bertsioak baliogabetzea. Egia bakarra finkatzea edo arrazoiaren jabe izatea. Edozein psikoanalistak joko luke jarrera hori heldugabetzat. Hortik atera kontuak. Aitzitik, nago gakoa dela historia ahalik eta osotasun handienean ulertzea, xehetasun posible gehienak bilduz, publikoak eta pribatuak, ofizialak eta extraofizialak, emoziozkoak eta arrazionalak. Literaturak badu zeresanik horretan. Oroimena berreraikitzeko duen ahalmenean.

Hiru liburuok frogatzen dute hori. Fikzioa eta historia nahasteko ariketa osasuntsua dela erakusten baitigute. Baliagarria bezain atsegina.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak