kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Barbaroak eta zibilizatuak / Ibai Atutxa / Txalaparta, 2022

Euskaldunen azpiratze prozesu historikoa Amaia Alvarez Uria / Argia, 2023-05-21

Ibai Atutxak Txalaparta argitaletxearekin eta Iratzar Fundazioarekin argitaratu berri du Barbaroak eta zibilizatuak. Euskal gatazken eskuliburu materialista. Gogo handiz irakurri dut, pentsamendua euskaraz sortzea eta baliabide teoriko eta diskurtsiboak bertatik eta bertarako eskaintzea izugarri garrantzitsua dela uste dudalako. Begirada kritiko, engaiatu eta jantzia.

Liburu labur baina trinko honetan topatuko dugun tesia hurrengoa da: “Euskalduna izendatzeko ‘basa’ iruditeria oso bat etengabe berriztu, eraldatu eta zabaldu egin da modernitatean zehar euskaldun desobedientea deshumanizatzeko eta subalternizatzeko”. Eta, horrela, haren aurkako biolentzia legitimatu da. Euskara izan da aldi berean zapalkuntza eta erresistentzia eremua, eta egileak zibilizatu/basa dikotomia gainditu eta nazio inzibilizatu baterako deia egiten du.

Historian zehar euskaldunak “barbaro”, “heretiko” eta “antidemokratiko” gisa irudikatu direla irakurriko dugu: denboran zehar euskaldun ‘basa’ sorgin, langile edo terrorista izango da eta horren ondorioz torturagarria. Bitartean euskaldun zibilizatuak eraikiko dira balantzaren beste aldean, baina horiek “bortxa eta mozkin kapitalista-kolonialaren erdigunean” kokatuko ditu modernitateak.

Hizkuntzarekin jolasteko gogoa piztu dit terminologiak, hausnarketa linguistikoa egiteko amua. “Basa” eta “barbaro” darabiltza egileak, ez du basati aukeratu. Barbaro hitza bar-bar onomatopeiatik dator eta mundu klasikoan “atz-herritar” edo “er-besteko” jendea izendatzeko termino gutxiesgarria zen. “Basa” eta “basati” basora garamatzate, ordea, herritik kanpo dagoen eremu ezezagunera, literaturan eta zineman hain emankorra dena. Biek mundu ikuskerak dakartzate, lanaren tesia indartzen duten sinboloak.

Hala ere, lan honek eraldaketarako eskuliburu edo erreminta-kutxa izan nahi badu, agian hizkera dibulgatiboagoa izan beharko luke jende gehiagorengana heltzeko. Tere Maldonadoren Hablemos claro lanari jarraiki, horrelako esaldiak saihestu beharko lirateke: “Euskaldun basak ez dio erabat erantzuten orain arte teorizatutako erregimen biopolitiko eta nekropolitiko neoliberal zisheteropatriarkal eta kolonialei”, eta hiztegi espezifikoa irisgarriago egin.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak