kritiken hemeroteka

8.157 kritika

« | »

Argialdiak / Miriam Luki / Susa, 2023

Distantzia argituz Asier Urkiza / Berria, 2023-05-14

Argialdiak narrazio bilduma da Miriam Luki kazetariak argitaratutako lehenengo literatur-lana. Liburu mehea da, bederatzi ipuin laburrez osatua. Desberdinak izanagatik, ipuinek badute loturarik hala gaiei nola giroei dagokienez. Ilunaldi batean bizi dira pertsonaietako asko, barne-haustura moduko batek erdibitzen dituela. Zerbaitek larritzen ditu guztiak. Kasu batzuetan halako damu bat izan daiteke, min sor bat ere bai, inguruko errealitatea amiltzen ari delako sentipen mina, bestela.

Pertsonaia baten edo biren barne-egoera harrapatzen du ipuinetako bakoitzak, batzuetan gertaera traumatiko baten osteko edo bitarteko trantzean. Senarrak engainatzen duela jabetu den emakumea, hiltzear den aita bisitatzera doan alaba, senarra hil berritan alabari gutuna idazten diona, maitale bat duen emaztearen gorabeherak… Badago ilun kutsu bat, deserosotasun bat ipuinotan. Pertsonaien atzetik entzuten den kirrinka moduko bat. Egoera arruntak dirudite narraziotakoak, edo behintzat Lukik erakusten du haiek arruntzeko gaitasuna, giro domestikoak sortzen baititu, aipatutako durduza hori azpimarratzeko egokiak. Gertaera lazgarriak dira horietako batzuk, jakina, baina ez apartekoak, edozein pertsonak bizialdian noiz edo noiz bizi ditzakeen horietakoak baizik. Iluntasun hori sarritan distantziak definitua dago, pertsonaien artekoak zein bakoitzak bere buruarekin duenak. Bi dei izeneko ipuinean, kasurako, badago distantzia bat kartzelatik irtetera doan pertsonaiaren eta urtetan hura bisitatzen jarraitu duen bikotekidearen artean, galdera ikur bat denez euren harremanak kanpoan funtzionatuko ote duen. Emakume protagonistak ere badu, ordea, bere buruarekin borrokarik, distantziarik, galdetzen baitio egiaz maiteminduta ote dagoen Jabirekin, merezi izan al duen; era berean, semeak hartutako distantziaz errudun sentitzen da. Beste mota bateko distantzia dago, aldiz, Lau hankan-eko etxe-garbitzailearen eta bere nagusi ustez aurrerakoiaren artean, edota lehenengoaren eta jaioterrian etxea eraikitzen dabilkion arotzaren artean. Tarte batek beste bat ekartzen baitu maiz.

Harreman konplexu horien tolesturetan arakatzen du Lukik, distantzia horiek neurtzen ditu tentsio narratiboa sortuz, giroak egoki girotuz. Horren adibide da lehenbiziko ipuina, Nora izenburuduna, non eguraldiaren ñabardurekin —haizearen ufadek itxitako atearen zarata, esaterako— protagonistak gizon baten presentzia dela-eta bizi duen beldurra islatzen den. Oro har, liburuaren teknika literarioa nabarmenduko nuke: zehar estilo librea, pertsonaien arteko plano aldaketa sotilak —Soufflea narrazioan, etsenplu bikaina—, denbora narratiboaren kudeaketa egokia, balio sinbolikoa izan eta bide batez tentsioa areagotzen duten elementuen erabilera —Magnolia, Paseoa—. Idazkerari dagokionez, hitz doiekin adierazkortasun handia lortzen du idazleak, gehienetan efektismorik gabe lortuz esan-indarra. Ipuin-liburu onen oihartzuna du, izan ere, Argialdiak-ek, geruza bat baino gehiagokoa, anbiguotasun aberatsekoa.

Azken kritikak

Kangaroo
Martin Etxeberria

Maddi Galdos Areta

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Irati Majuelo

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Asier Urkiza

Erresistentziarako gorputzak: bollerak
Eva Perez-Pons

Nagore Fernandez

Zeozer gaizki doa
Beatriz Chivite

Hasier Rekondo

Kangaroo
Martin Etxeberria

Jon Martin-Etxebeste

Humanitatearen une gorenak
Aritz Galarraga

Mikel Asurmendi

Ura saltoka
Juan Kruz Igerabide

Irati Majuelo

Barbaroak eta zibilizatuak
Ibai Atutxa

Amaia Alvarez Uria

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Jon Martin-Etxebeste

Argialdiak
Miriam Luki

Asier Urkiza

Alexander Wolfen mamua
Gaito Gazdanov

Nagore Fernandez

Nire bizitza ni barik
Oskar Gaztelu Bilbao

Mikel Asurmendi

Alaska
Castillo Suarez

Ibon Egaña

Artxiboa

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

2022(e)ko iraila

2022(e)ko uztaila

2022(e)ko ekaina

Hedabideak