« Literatura femeninoari buruz | Amets amerikarraren ifrentzua »

Romain zen bere izena / Joxean Agirre / Elkar, 2003

Literaturak literatura egiten duenean Alvaro Rabelli / Deia, 2003-09-09

Ez da atzo goizekoa eleberria krisian dagoelako kontua. XIX. mendearen akabuan eleberriak gailurra jo zuenetik hona behin eta berriro aipatu da lelo hori. Hauxe izan da XX. mendeko eleberriaren patua, eleberria salbatuko duen bakarra eleberria bera delako. Den-dena esanda omen dago, Homeroren Iliada eta Odisearen sasoitik ez da benetako berrikuntzarik izan, ezer ez da originala. Eleberriaren originaltasun eza nabarmen egiten denean krisi berba dantzatzen dugu maiz, orduan azaltzen ditugun jarrerak askotarikoak izaten dira: ustez sakratuak diren idazleak sakratuago egiten ditugu, hauen pose handiuste eta artifizialak deitoratzen ditugu, gizartearen arazo guztien konpontzaile bihurtzen ditugu, literaturaren mugak onartzen ditugu, edo besterik gabe, literaturaren beraren faltsukeria salatzen dugu. Horretan ere ez dago adostasunik, ikuspegiok norenak diren ez dakigu, idazleenak edo akaso irakurleenak berdin izan litezke.

Hala ere, ahaleginak egiten dira irtenbideak aurkitzearren. Dena esanda dagoen honetan batzuei berriro kontatzea baino ez zaie geratzen, ahazten zaigulako nonbait; beste batzuek, ordea, gauza berdin antzekoak kontatu arren, esateko moduak berritzen dituzte, beste adierazpen batzuen bila abiatzen dira; azkenei ironia erabiltzea baino ez zaie geratzen.

Joxean Agirre idazle azpeitiarrak, esaterako, literaturan bertan aurkitu du bidea Romain zen bere izena eleberria egiteko. Honetan gogoeta ez ezik, praktika ere egin du, izan ere, literatura bera gai gisa erabili du. Literatura eta fikzioa nahastu ditu, batetik suspense-istorioa eta bestetik, bide batez, literaturaren beraren gaineko gogoeta egiteko. Emazteak tiroz hil du denak bila dabiltzan idazle handi bat, gertaera horretatik aurrera idazle horren benetako izaera argitzea izango da literatur ikertzailea den protagonistaren helburua. Denek, haren lanak baino ez baitzituzten ezagutzen, aurkitu nahi zuten idazle horren izena Romain izango da. Izen horrek irudikatzen du benetakoa izan den Romain Gary idazle frantsesa, beste nortasun bat hartuz inoiz literaturan egin den iruzurrik handiena egin zuena. Tartean protagonistaren maitasun istorioak eta bere obsesioak ere korapilatuko dira. Dena dela, diodan lez, protagonista nagusia literatura bera izango da.