kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Basairisa / Louise Gluck (Garazi Ugalde) / Elkar, 2021

Zale berriak egiten Aitor Francos / Bilbao, 2022-07

Iazko Jokin Zaitegi saria irabazi zuela eta, Garazi Ugalde poeta arduratu da Louise Gluck Nobelaren The Wild Iris liburua euskaratzeaz. Basairisa bezala agertu da, Elkarreko poesia bilduman, eta poeta estatubatuarra (New York, 1943) gure hizkuntzara itzuli den lehenbiziko aldia da. Liburuaren ingelesezko jatorrizko argitalpena Eco press-en atera zen, 1991ko udan. Oso laster helduko ziren kritikoen goraipamenak, eta 1993an Pulitzerra eskuratu zuen.

Itzulpena bikaina iruditu zait. Pre-Textos-en Eduardo Chirinosek argitaratu zuen gaztelaniazko bertsioan ikus zitekeen bezala, ez zen ariketa erraza, liburuak duen aberastasun semantikoaren egokitzea, behintzat, dituen irakurketa-dimentsio ugariak batera kontuan hartzea; izan ere izen-zerrenda oparoa da poemetan, adibidez, lore-izenen erabilerari begiratura. Itzultzaileak ez du lan lasaia izan euskarazko ordainen bilaketan.

Gluckek arreta gehiena gai mitologikoetatik hartutako iruditerietan jartzen du, unibertsalenak direlako. Gutxitan da konfesionala, esperientzia propioari dagokionean batez ere, autobiografia hutsa litekeenetik ihes egiten du, hausnarketa existentzialerako bidean. Iluna dirudi askotan, metafisikoegia, beharbada zaila gainirakurketa bakarrarekin osotasunean aditzeko. Glucken poesiaren tonu misteriotsuak, giza bizitzaren hustasuna eta ahalegin izpiritualaren bilakaera eta zentzua irudikatzen ditu.

Poemak modu isolatuan ezin dira ondo konprenitu, batzuk besteek ematen dieten noranzkoaren beharrean aurkezten zaizkigularik. Giza kondizioaren erreplika den lorategiaren metaforaren inguruan harilkatuko dira poemak. Batzuetan ahots poetikoa landareena da, beraien buruaz hitz egiten dutelarik. Hori bai, ahots poetikoaren polifonismoan benetan sartzeko, haratago joan behar du irakurleak, egileak elipsien menpe esan gabe utzi dituen gauzetara, erreferentzia ezkutuetara. Glucken poesia salbatzailea da, profetikoa, orojakilea. Ezaugarri estilistiko bat du bereziki: irudi boteretsuetara ohitu egin gaituela. Mintzaira, batzuetan, aginduzkoa da, otoitza litekeen zerbaitera eramaten gaituelarik. Gizonaren zalantza hilezkorrari galderak ekartzen dizkio, irakurleak erantzun diezaien.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak