kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Basairisa / Louise Gluck (Garazi Ugalde) / Elkar, 2021

Zale berriak egiten Aitor Francos / Bilbao, 2022-07

Iazko Jokin Zaitegi saria irabazi zuela eta, Garazi Ugalde poeta arduratu da Louise Gluck Nobelaren The Wild Iris liburua euskaratzeaz. Basairisa bezala agertu da, Elkarreko poesia bilduman, eta poeta estatubatuarra (New York, 1943) gure hizkuntzara itzuli den lehenbiziko aldia da. Liburuaren ingelesezko jatorrizko argitalpena Eco press-en atera zen, 1991ko udan. Oso laster helduko ziren kritikoen goraipamenak, eta 1993an Pulitzerra eskuratu zuen.

Itzulpena bikaina iruditu zait. Pre-Textos-en Eduardo Chirinosek argitaratu zuen gaztelaniazko bertsioan ikus zitekeen bezala, ez zen ariketa erraza, liburuak duen aberastasun semantikoaren egokitzea, behintzat, dituen irakurketa-dimentsio ugariak batera kontuan hartzea; izan ere izen-zerrenda oparoa da poemetan, adibidez, lore-izenen erabilerari begiratura. Itzultzaileak ez du lan lasaia izan euskarazko ordainen bilaketan.

Gluckek arreta gehiena gai mitologikoetatik hartutako iruditerietan jartzen du, unibertsalenak direlako. Gutxitan da konfesionala, esperientzia propioari dagokionean batez ere, autobiografia hutsa litekeenetik ihes egiten du, hausnarketa existentzialerako bidean. Iluna dirudi askotan, metafisikoegia, beharbada zaila gainirakurketa bakarrarekin osotasunean aditzeko. Glucken poesiaren tonu misteriotsuak, giza bizitzaren hustasuna eta ahalegin izpiritualaren bilakaera eta zentzua irudikatzen ditu.

Poemak modu isolatuan ezin dira ondo konprenitu, batzuk besteek ematen dieten noranzkoaren beharrean aurkezten zaizkigularik. Giza kondizioaren erreplika den lorategiaren metaforaren inguruan harilkatuko dira poemak. Batzuetan ahots poetikoa landareena da, beraien buruaz hitz egiten dutelarik. Hori bai, ahots poetikoaren polifonismoan benetan sartzeko, haratago joan behar du irakurleak, egileak elipsien menpe esan gabe utzi dituen gauzetara, erreferentzia ezkutuetara. Glucken poesia salbatzailea da, profetikoa, orojakilea. Ezaugarri estilistiko bat du bereziki: irudi boteretsuetara ohitu egin gaituela. Mintzaira, batzuetan, aginduzkoa da, otoitza litekeen zerbaitera eramaten gaituelarik. Gizonaren zalantza hilezkorrari galderak ekartzen dizkio, irakurleak erantzun diezaien.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak