« Idazle bitakora | Poesia soziala litekeenaz »
Ez erran inori / Maddi Ane Txoperena / Elkar, 2022
Ixo! Ainhoa Aldazabal Gallastegui / Argia, 2022-05-29
Liburuko lehen bost orrialdeak irakurri ditut, 0 kapitulua osatzen duten orrialdeak. Lehenengo partea eta Bigarren partea ataletatik kanpo geratu diren lehen bost orrialdeak. Liburua itxi dut. Ez erran inori, irakurri dut berriz azaleko izenburua. Eta sekretu bat kontatu izan balidate bezala sentitu dut pisua gorputzean. Ixo, ez erran inori. Horixe da Mikel lehengusuak Lideri sexu abusuak egin ostean esaten dion esaldia. Horixe da abusatzaileak, biktimak eta irakurleak egiten duten paktua: isiltasuna.
Triangelu hori ahots narratiboen dantzak indartzen du gainera. 0 kapitulua hirugarren pertsona orojakileak kontatzen du eta liburu osoan zehar agertuko da behin eta berriz. Panoramika osoa eskaintzen digu ahots horrek eta pertsonaiek sentitzen, amesten, egiten, erraten (ez) dutena kontatzen digu: “Lideri begiak pizten zaizkio kuku-gordeka jostatzen den bakoitzean”.
Liburuaren hasieran beste ahots batekin tartekatzen da aurrekoa. Lehenengo pertsona singularrarekin. Kasu horretan Lideren kontakizuna da pisuzkoa. Ahots honek gertutasuna ematen dio errelatoari eta protagonistaren antsietatea, ezinegona, itolarria modu bizian transmititzen du. 36. orrialdean honela dio: “Lehendabiziko benetako krakatekoa geroago izan zen. Hamabortz bat urte nituenean menturaz”.
Hirugarren kapitulutik aurrera agertzen da hirugarren ahots narratiboa, ordura arte agertu ez dena. Protagonistak bizi duen krakateko handi baten ostean bigarren pertsona singularra sartzen da jokaldian. Eta zero kapituluan abusatzaileak, biktimak eta irakurleak egin duten paktua indartzen da horrela. Ahots honek distantzia eta hausnarketa ematen dio testuari. Izan ere, Lidek bere buruari hitz egiten diola dirudi: “Zure ttipittako Lide gorroto duzu, hain kurios izateagatik. Zergatik ez zenion ezetz erran?” (52. orrialdea). Hortaz gain, irakurlea interpelatzeko ere balio du. Eta esango nuke ahots honen erabilerak gordetzen duela kontakizunean azpimarratzen den isiltasunaren unibertsaltasuna ere.
Sexu abusuak eta haren inguruan sortzen den isiltasunak —eta, beraz, erasoen babesak— protagonistarengan uzten duen ondorioa salatzen du liburuak. Mina, zauria eta ezinegona dituen 134 orrialdeetan protagonistaren sentipenetan egingo dugu igeri. Asko poztu nau mugimendu feministak eta #MeToo mugimenduak azken urteetan sortutako diskurtsoa euskal literaturatik ere lantzen ari dela ikusteak. Eta bere horretan oso desberdina izanagatik Alaine Agirreren Kamisoi zuri zetazkoa ekarri dit gogora.
Maddi Ane Txoperenaren bigarren eleberria da hau. Originala, irakurterraza, aberatsa eta beharrezkoa.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez