« Etika, hemendik at | Carver-en istorioak »
Kandinskyren tradizioa / Ramon Saizarbitoria / Erein, 2003
Atariak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2003-08-10
Orain dela gutxi Karl Kraus izeneko idazleari leporatzen dioten esaldi bat irakurri nuen. Leporatu aditza jarri dut, nahita, izan ere, norbaitek zerbait esateko autoritate bat behar duenean, Karl Kraus, Montaigne edo Valery bezalakoak hartzen ditu, autoritatezkoak izateaz gainera, esaldi asko utzi baitzituzten beren bizitzan errepikatzeko modukoak. Honako esaldi hau leporatzen diote Karl Krausi: “kopia batek eredua gainditzen duenean, ereduak ez du eredutzat balio”.
Testuaren ingurua ezagutzen ez badut ere, ulertzen dut, arteari dagokionez bederen, imitatzaileak imitatzeko hartu duen eredua gainditzen badu, ezin daitekeela ereduaz hitz egin, eredu berri sortu baita, imitaziotik. Hau guztia idazten dut Ramon Saizarbitoria buruan dudalarik, imitatzaile asko sortu baitzaizkio euskal literaturan, arraroa ez dena bestalde, idazle hasi berriak eredua behar baitu, hari jarraitzeko. Halakoxea omen bizitza, semeak aita hil egiten du, sinbolikoki bada ere. Dena dela, ez da imitatzen erraza Saizarbitoriaren idazkera, bihurria baita, esaldi luzez gaueko soineko luzez bezala jantzia, eta eten psikologikoez hautsia.
Baina bera bada bere buruaren imitatzaile, imitazioaz ari dela esan behar ote dugu? Ez dakit, idazle bakoitzak idazle asko baititu bere barnean gordeak, batzuetan kanpora ateratzen direnak eta beste batzuetan hantxe kukuturik gelditzen direnak, piano-soinu batek edo hitz eder batek noiz esnatuko. Kandinskyren tradizioa izan ere helduek ez ezik, gazteek ere irakurtzeko moduko liburua da, edo, dirudienez, helburu hori du. Dena dela, ez dago oso garbi nork zer duen irakurtzeko modukorik.
Niri, esaterako, helduentzako liburu batzuk umekeriak iruditzen zaizkit, eta gazteentzako asko, aitonakeriak edo amona-kontuak, hobeto esan. Esan nahi dut liburu hau oso dela Saizarbitoriarena. Pertsonaia eta kontalaria neska bat izatea, hortxe besteekiko aldea. Gaztaroa atzean utzi eta aurrera daraman ataria zeharkatu nahi duen neskaren historia da, hain zuzen.
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Irati Majuelo
Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust
Aritz Galarraga
Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo
Aiora Sampedro
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Mikel Asurmendi
Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lurrez estali
Ximun Fuchs
Jon Jimenez
Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo
Mikel Asurmendi
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo