« Etika, hemendik at | Carver-en istorioak »
Kandinskyren tradizioa / Ramon Saizarbitoria / Erein, 2003
Atariak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2003-08-10
Orain dela gutxi Karl Kraus izeneko idazleari leporatzen dioten esaldi bat irakurri nuen. Leporatu aditza jarri dut, nahita, izan ere, norbaitek zerbait esateko autoritate bat behar duenean, Karl Kraus, Montaigne edo Valery bezalakoak hartzen ditu, autoritatezkoak izateaz gainera, esaldi asko utzi baitzituzten beren bizitzan errepikatzeko modukoak. Honako esaldi hau leporatzen diote Karl Krausi: “kopia batek eredua gainditzen duenean, ereduak ez du eredutzat balio”.
Testuaren ingurua ezagutzen ez badut ere, ulertzen dut, arteari dagokionez bederen, imitatzaileak imitatzeko hartu duen eredua gainditzen badu, ezin daitekeela ereduaz hitz egin, eredu berri sortu baita, imitaziotik. Hau guztia idazten dut Ramon Saizarbitoria buruan dudalarik, imitatzaile asko sortu baitzaizkio euskal literaturan, arraroa ez dena bestalde, idazle hasi berriak eredua behar baitu, hari jarraitzeko. Halakoxea omen bizitza, semeak aita hil egiten du, sinbolikoki bada ere. Dena dela, ez da imitatzen erraza Saizarbitoriaren idazkera, bihurria baita, esaldi luzez gaueko soineko luzez bezala jantzia, eta eten psikologikoez hautsia.
Baina bera bada bere buruaren imitatzaile, imitazioaz ari dela esan behar ote dugu? Ez dakit, idazle bakoitzak idazle asko baititu bere barnean gordeak, batzuetan kanpora ateratzen direnak eta beste batzuetan hantxe kukuturik gelditzen direnak, piano-soinu batek edo hitz eder batek noiz esnatuko. Kandinskyren tradizioa izan ere helduek ez ezik, gazteek ere irakurtzeko moduko liburua da, edo, dirudienez, helburu hori du. Dena dela, ez dago oso garbi nork zer duen irakurtzeko modukorik.
Niri, esaterako, helduentzako liburu batzuk umekeriak iruditzen zaizkit, eta gazteentzako asko, aitonakeriak edo amona-kontuak, hobeto esan. Esan nahi dut liburu hau oso dela Saizarbitoriarena. Pertsonaia eta kontalaria neska bat izatea, hortxe besteekiko aldea. Gaztaroa atzean utzi eta aurrera daraman ataria zeharkatu nahi duen neskaren historia da, hain zuzen.
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi