« Kantatzeko itzuli | Azken arrasto bat, Watson »
Kardaberak zementuan / Mikel Arruabarrena Larrarte / Balea Zuria, 2021
Gizarte-atomoen zirrikituetatik barrena Hasier Rekondo / Deia, 2022-02-12
“Ez itzazu maitasunezko poemarik idatzi… Zure egunerokoak eskaintzen dizun horretara jo behar duzu”. R.M. Rilkek argiro azaldu zuen poeta gazte batek izan behar duen hastapen xedea. Kontua da zer den errealitatea eta zer ez? Rilkek berak nobleziaren gazteluak izan zituen aterpe, errealitate jasangaitz baten aurrean ezkutatu ahal izateko. Naturaren bilakaera ordenatuaren eta gizartearen kaosaren artean ba ala dago zirrikiturik?
Eguneroko pertsonal horretan oso bestelako gaiak landu ditu Mikel Arruabarrena (Hondarribia, 1994) poeta gazteak, 2020-2021 urteen artean idatzitakoak izanik askotarikoak baitira: hala nola, turistifikazioa jaioterri eta hauspo duen postalezko Hondarribia akitu batean, gure gizartearen kontraesan guztiak eta gehiago, errealitate ulertezin eta jasangaitz baten kontrako talka indibidualak eta sozialak, naturaren ederrak eta garrasiak eguneroko sarraskien kontra, pandemia garai apokaliptikoak…
Eta gai horien guztien artean, erabat lekuz kanpo, eta batzuetan garaiz kanpo ere, bizi den poeta gaztearen ahotsa gailenduko da. Ahots horrek poesiaren eta idaztearen gaineko hausnarketarako aukera ere izango du. Ardora izenburuko poeman (eskertu behar diot, halaber, nire haurtzaroko paradisu eta infernu kresaltsuetara eraman izana) horrela dio: “…nik dagoeneko ez dakit / poesia den zauri bat edo mailu bat / edo eztarrian katigatuta / flema bat / igande goizetan zementuari eraso egiteko”. Lerrootan, poesiaren funtzioaren gaineko joera zalantzatiaz harago, laburbiltzen da poetaren beste ezaugarri nagusietako bat: konparaketen bidez eraiki dikotomia, akidura eta transgresio dialektikoa.
Arruabarrenaren bigarren poemarioa dugu honako hau, Iruña Hiria Saria 2019an irabazi baitzuen Ahanzturaren bezperan liburuarekin. Bigarrena izanagatik, poeta umotuaren zantzuak nabarmentzen zaizkio, ene aburuz atalik lortuena duen Mekanika eta Uhinak parterik prosaikoenean, ez dugu ahaztu behar poetak fisika ikasketak burutu zituela, arras iaioa baita fisikaren mundu ezkutuaren, naturaren eta errealitate gordinaren artean zubiak eraikitzen, horrela mintzo da 52 Schrödingerren katua izenekoan: “Adrenalina eta katuak / errepide bazterreko sastraketan /jauzi egitear trikuak: serum eta bisturi, / guardako aingeru uniformatu / eta harakinen eskuetatik / zintzilik den ugaztun ikarati, / pantailako arnasa-hari mehea”. Ez dakit zergatik, Joan Margarit kataluniar poetaren etika eta estetika matematikoa ekarri didate gogora liburu honetako zenbait ahapaldik. Ez da alderaketa txarra, inondik inora.
Liburu osoan zehar entzun daitekeen ahots amorratu horrek aurkitzen ditu, halere, zenbait paradisu pertsonal. “Eguzkitan epeltzen den / garagardo hondarrean, / eta bueltatuko ez diren antzaren / iparreranzko hegaldian: / poema hor kanpoan dago…”. Izan ere, poesia bera izan liteke euskarri bakar errealitate postmodernoak mailu batekin kolpatzen zaituenean.
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Asier Urkiza
Paziente isila
Alex Michaelides
Nagore Fernandez
Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa
Aritz Galarraga
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Mikel Asurmendi
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Jon Jimenez
Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz
Amaia Alvarez Uria