kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Eraikuntzarako materiala / Eider Rodriguez / Susa, 2021

Min ematen duten minak Nagore Fernandez / Berria, 2022-01-09

Eraikuntzarako materiala da Eider Rodriguezek argitaratu duen lehen nobelaren izenburua. Hondamendira kondenatuta dagoen aita-alaben arteko harremanaz dihardu obrak, hobeto esanda, alabak aitarekin duenaz, bera baita protagonista, bai eta kontakizunari ahotsa, eta, batik bat, hitza ematen diona, idatziz egiten baitu autoeraikuntzarako bidea. Izenburuari keinu eginez, askotariko materialak aurkituko ditu irakurleak orriotan. Luzeagoak diren prosazko zatiak, gutunak, zerrendak, azalpen teknikoagoak. Guztiek ere testura anitzez janzten dute testua. Idazleak aniztasunaren alde egin du pertsona gramatikalaren eta aditz denboren hautuan ere, protagonista eta narratarioa bat bera diren arren, hauekiko distantzia aldakorra baita nobelan zehar. Esango nuke txandakatze hori protagonistak aitarekin duen harremanarekiko era proportzionalean eraiki dela; hurbilago sentitzen direnean, narratzaileak lehen pertsonan dihardu, presenteago egon nahi du, hemen eta orain adierazten du. Aitaren heriotza hurbilago denean, ordea, iraganera begira jartzen da eta gaitu. Batetik besterako jauzi horiek gertaeren hurrenkeratzean ere presente daudela konturatuko da irakurlea, erronka handia baina jostagarria, dudarik barik. Idazleak kontatzeko prestatu dituen material horiek guztiak, eraikuntzazkoak zein literarioak, ez ote dira pertsonaien eta euren harremanen konplexutasunaren ifrentzua? Nolanahi ere, joko literario horietan ezkutatzen da, nire ustez, nobelak duen meritu handiena.

Anbibalentzia narratologiko horretaz gain, bada beste anbibalentzia bat, horrenbeste asebete ez nauena; irakurlearekin eraikitzen den paktu anbiguoaz ari naiz. Esplizituki aitortzen ez den arren, irakurleak une oro antzeman dezake protagonistak hezur-haragizko Eider Rodriguezen antz handia duela, izen-abizenak partekatzeaz gain, lanbidea, herria eta (a)inguratzen dituzten pertsonak ere elkarbanatzen baitituzte bi-biek. Guztiz fikziozkoa ez den errealitate baten aurrean jartzen gaitu idazleak errealitatez betetako fikzio bat sortzeko; hitz batean esanda: autofikzioa. Aspaldi honetan bogan dagoen azpigenero horretan ohikoa den bezala, ahotsen konplexutasunarekin jolasten du autoreak, han-hemenka umorea ere badarabil, isiltasunez beteriko hitzak. Baina iruditu zait pertsonaien trataeran, eta batez ere, protagonistaren ahizparen kasuan, idazleak gehiegi estutu duela errealitatetik fikziora doan soka hori; bestela esanda, irakurle bezala karakterizazio sakonago baten falta izan dut. Zer leku du Arratek protagonistaren haurtzaroan? Non dago ezkutatuta 160. orrialdera arte?

Guztiarekin ere, kronikatik hurbil legokeen lan autoerreferentziala eraiki du idazleak, bi aldiz autoerreferentziala gainera: batetik, bere unibertso literarioaren oihartzunak, irudiak, usainak eta pertsonaiak agertzen baitira sakabanatuta. Bestetik, eta batez ere, bere buruaren argazki bat eskaini digulako, aurrez ezagutu gabeko sentsibilitatez, baina baita distortsioz ere.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak