kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Totelak / Fermin Etxegoien / Erein, 2021

Hiztun guztiok gara totelak Anjel Lertxundi / Berria, 2021-12-05

Euskaltzaindiak honela definitzen du totel hitza: “Mintzatzeko debekua duena; zenbait silaba errepikatuz hitz egiten duena”. Definizioan ageri den debekua har bedi eragozpen edo zailtasun adieretan: euskaldunok totelak gara euskara egiteko ditugun zailtasunengatik (propioak zein exogenoak). Baina har bedi berebat totelak garela mendeetan izan ditugun debekuengatik ere, nahiz ez jakin lexikologoak asmo hori ote zuen.

Totelak du izenburua Fermin Etxegoienen azken nobela askotarikoak. Autokarabana arrakastatsuko autofikzioaren bidetik, narrazioa eta saiakera batu ditu digresio harmonikoekin berriro. Minbizidun baten istorioa eta kale-musikari baten ezusteko aukera kontatzen dizkigu fikzioak, eta Pío Barojak nobelari emandako definizioaren bidetik (‘denetik kabitzen da nobelaren zakuan’) euskal kulturaren egoerari buruzko apunte eta hausnarketa ezohikoak ematen ditu liburuak, batez ere musikaz (zenbat iradokizun musikaz eta herri musikaz, Ordorika(tedra) nobelaren parte luze bateko protagonista delarik!). Etxegoien ari da euskararen gainean eta euskaldunon trauma linguistikoaz ere, hizkuntzak eragiten digun agonismoaz, lotsaz, beldurra sentitzerainoko segurtasun faltaz, euskal kulturako edozein “sorkuntza esperientzia partikularrek, ejem, izaera politiko-poetikoa har dezakeelako edo ematen ahal zaiolako, modu erraz bezain behartuan”.

Batzuetan gordin, sarri autoironia baliatuz, inoiz ia etsipen kosmikoz, Etxegoienen lanak beti ematen du zer pentsatua: “Patuak, neurri handi batean jaiotzez egiten gaitu eder edo itsusi, erakargarri edo nardagarri, berbalapiko edo hitz-totel”.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak