« Izaera likidoak | Galtzaileak eta traketsak »
Arkanbele kantak / Mikel Taberna / Susa, 2021
Memoriaren begirada findua Hasier Rekondo / Deia, 2021-06-19
Badira moldeak eta formak. Badira memoriak, testigantzak, oroimenak eta oroiminak. Milan Kunderak nabarmendu Historia handiak laga zirimolen hariari tiraka, Espainiako Gerra Zibilaren garaietan bilbatu sarraskien hondakinekin, eta haurtzaroko zein gaztarako zuri-beltzezko argazkien arrastoei jarraiki, poesiaren molde klasikoei egin die gorazarre Mikel Tabernak. Liburuaren protagonistatariko bat bihurtuko den Bidasoa ibaiko ura bezala, denbora bere erritmoan igaro dela dirudi duela zortzi urte Susan bertan idazle nafarrak argitaratu azkenaurreko liburu hartatik, liburuak garai ezberdinetako poemak biltzen ditu.
Fernando Pessoaren Alberto Caeiro heteronimoak “arin, arin, haize arin bat igaro da eta ez dakit zer pentsatu ezta jakin gura ere”) soiltasunaren sakontasuna landu zuen. Ez da kasualitatea Caeiro ekartzea Tabernak liburuaren ardatz gisa jardun dezan, haren aipu batek zabaltzen baitu liburua. Taxo handiarekin alderatuz, nahiago bere herriko ibaia Caeirok, haren herrikoa baita. Ez da gutxi. Unibertsaltasunaren eta historiaren ukazioa lirudikeen arren, bizitzaren sinpleziaren aldarrikapen zein norberaren edo norbere sustraien memoria eraikitzearen garrantzia nabarmentzen du aipu horrek. Eta eraikitze horretan, irakurlea emozioz hunkitzeko hautua egingo du Tabernak.
Liburua ildo tematiko ezberdinetan banatzen da 11 azpi-ataletan banatua, betiere, memoriaren bilbea bidelagun: iraganeko plano ezberdinek ez dute askotan lotura zuzen bat baina lotura egon badago: idazlearen haurtzaroak zein gaztaroak, Gerrako eta ondorengo gatazken testigantzak, eta geure baitako kontraesan pertsonalek zein historikoek bat egingo dute poetaren begirada neurritsu eta klasikoan. Begiak izar azpi-ataleko poemak, eta oro har liburuaren bigarren zatikoak, begitandu zaizkit erakargarrienak. Esaterako, harribitxi gisa, Zoriona bakun-bakunean Caeriok jorratzen zuen unearen perfekzioa antzeman daiteke. “Le bonheur est sinple / gasna mazela bat / ardo botila / eta konpainia ona / mahaiaren bueltan… ibai nagi bat / euria erasoka gozo-gozo / eta xakur bat saingaka / zure bidera / (Ez dut jainkoagoa izan nahi)”. Nire jaioterrian #hobetogurebez mitikoarekin definituko lukete egoera hori.
Alta bada, dena ez da Bonheur arestian aipatu letra handiz eraiki Historiari erreparatuz gero. Eta gurean, isiltasunak nonahi. Kutxa beltza izenburuko poeman Tabernak Historiaz idatzi beharraren zioa aurkeztuko digu: “Alaba eta seme garenok / kondenatuak gaude / falta ditugun solas horiek / aurkitzen saiatzera / mututasunean miaka”. Liburu osoan zehar metrika klasikoenetan fin sortu poemak aurkituko ditu irakurle prestuak. Poesia ez baita ezer teknika lantzen ez bada, sinpleziak ere teknika landua eskatzen baitu. Eta Tabernak askotxo daki teknikaz eta poesia klasikoaz. Irakurketa ugari dituen liburu honetan uraren erritmo hori aurkitu du, eta ez da erraza hori egitea denbora ezberdinen, gai ugarien eta oso bestelakoen artean aritzean. Izokinak azken poema narratiboan, edo narrazio poetikoan, Itakara itzuleraren mitoa ditu idazgai poetak: “…eta izokinak… zaharrenak, behinik behin, bakean utzi; errespetu osoa haiei, bizialdia erbestean egin ondotik sorlekura hiltzera itzultzen zirenei.”
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez