kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Analfabetoa idazle / Agota Kristof (Eskarne Mujika Gallastegi) / Alberdania, 2020

Agota Kristof: Bere bizitza hamaika zertzeladatan Nuria Cano / blogspot.com, 2021-06-19

Analfabetoa idazle-n Agota Kristofek berak bere bizitza kontatzen du modu labur batean, hamaika atal txikiren bidez. Kanpoko biografoak, segur aski, datu, data eta dokumento anitz erabiliko zituen bere bizitza aztertu eta transmititzeko, baina berak ez. Bera, bere obra osoan bezala, kapaza da bere bizitza hamaika momentutan kondentzateko, apaingarririk gabe: gehienetan bere eguneroko bizitzatik ateratako aleekin; bertzeetan, berriz, momentu ezohikoak deskribatuz eta laburki marraztuz. Horretarako Agota Kristof sarerik gabe ibiltzen da beti, laguntza eta artifiziorik gabe, estilo garden eta zorrotz batean.

Izenburuak berak, “Analfabetoa” frantsesezko orijinalean, gordetzen du bere bizitzaren zati garrantzitsu bat azaltzen duen ironietako bat: lau urte zituela inprimaturik zegoen guztia irakurtzen zituen emakume batek (egunkariak, eskola-liburuak, kartelak, kalean topatutako paper muturrak, sukalde-errezetak, haur-liburuak), eta hogeita eta koska urterekin analfabetotzat hartzen du bere burua. Hau da, Hungariatik Suitzara egin behar izan duen atzerrialdi bat dela medio eta, ondorioz, frantsesa ikasteko beharragatik. Berak adieratzen du: Suitzara iritsi eta handik bost urtera, badakit frantsesez hitz egiten, baina ez irakurtzen. Analfabeto bihurtu naiz. Nor eta ni, lau urterekin irakurtzen bazekiena. Horrela, izenburuan, Agota Kristofen bitzitza markatuko duen baldintza nagusietako bi elkartzen dira batera: erbestea eta ama hizkuntza ez den batean bizitzen ikasi beharra.

Horiek horrela, Analfabetoa idazle Agota Kristoferen bizitza intentsuari buruzko bidaia labur eta kontzentratua da, berak azaldutakoa: haurtzaro zoriontsutik, gudaren ondorengo pobreziara; familiako eszenetatik, barnetegiko bakarkade gogorrenera; bere jatorrizko herriaren aldaketa politiko, kultural eta sozialak; Hungariatik ihes egiteko erabakia, muga zeharkatuz bere jaio berria besoetan zeramala; bizitza berri batera eta bere gorabeheretara moldatu beharra; eta bere borroka frantzesarekin. Hizkuntza berri bat ikasteko eta harrera-gizarte desberdin batean bere burua aurkitzeko ahalegin handia egin zuen eta, azkenean, horiek guztiek beren bizi-esperientziak osatzeaz gain, bere obra hornituko dute. Bere bizitza izan zen ekaitz horren erdian, beti ikusi zuen bere burua idazle gisa: Ziur naiz, hala ere, idatzi egingo nuela, berdin dio non, berdin dio zein hizkuntzatan.

Hala ere, berak inoiz ez zuen Analfabetoa idazle lan garrantzitsutzat hartu, baizik eta haurrentzako zenbait idazlan bezala. Alabaina, liburuak kritika onak jaso zituen, baita sariren bat ere (Kritika Saria Alemanian, nahiz eta berak ez zuen jaso nahi izan). Edozein kasutan, bere obraren estilo zuzena eta apaingabea hagitz ongi islatzen du. Bere lan hoberena izan gabe, interesgarria da bere lanaren testuingurua ulertzeko. Nik bere bi lan hauek azpimarratuko nituzke: Koaderno handia (bere lehenbiziko eleberria eta hoberena), eta Atzo (batzuenzat bere nobela autobiografiko hoberena, benetan bere autobiografia izan ez arren).

Laburbilduz, Analfabetoa idazle aukera ona da bai Agota Kristof-en lanetan hasteko, bai haren bizitza hobeto ulertzeko. Baina erranen nuke bere obrako miresleentzat, eta ni nago horien artean, testua hain laburra denez bere bizitzako xehetasun gehiago jakiteko gogoz uzten zaituela. Nolanahi ere, euskaldunentzat zorte ona da bere obra osoa euskarara ekarrita egotea. Argitaletxerari eskatuko nioke, ordea, gainerako lanak epub formatuan plazaratzea, ez Analfabeto idazle bakarrik, jende gehiagorengana ailegatzeko.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak