kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Gaitzaren loreak / Charles Baudelaire (Patxi Apalategi) / Balea Zuria, 2020

Gaitzaren edertasuna Jose Luis Padron / Bilbao, 2021-06

Balea Zuria etxeak iaz argitaratu zuen Baudelaireren Gaitzaren loreak, Patxi Apalategiren itzulpenean, eta liburua, beste liburu askok bezala, izoztuta edo linbo moduko batean geratu da koronabirusaren erruz. Baudelaire jaio zela berrehun urte betetzen direnean, gogora ekarri nahi ditugu poeta frantziarraren lana eta Apalategiren itzulpen bikaina.

1857an kaleratu zen Les Fleurs du mal, lehen edizioan. Baudelaireren lanik entzutetsuena da, baita kritikatuena ere. Bere garaian gogor epaitu zuten, orduko moralarekin bat egiten ez zuelako. Frantziako epaileek edizioaren bahiketa agindu zuten, baita egilea eta editoreak epaitzea ere. Isuna ezarri zieten, eta, gainera, sei poema ezabatzeko agindua eman. Kondena hori ez zitzaion kendu liburuari 1949ra arte.

1861ean, bigarren edizioa kaleratu zuten. Ezabatu ziren sei poema haien ordez, hogeita hamabost berri eman ziren argitara. Edizio hori erabili du Patxi Apalategik itzulpen lana burutzeko. 1868an, poeta hil eta urtebetera, hirugarren edizioa kaleratu zuten. Kenduarazi zizkioten sei poemak Apalategik gehitu egin ditu liburuan, corpus osoko obra burutzeko, Baudelairek betidanik nahi izan zuen bezala.

Gaitzaren loreak liburuko gaiak poesiak dituen betiko gaiak dira, bizitza, heriotza, maitasuna, amodioa, gorrotoa, bidaiak, natura, loreak zentzu sinbolikoan ere bai, baina diferentzia bat dauka Baudelairek, alegia berak bilatzen duena da, hitzaren bidez ederraren ederragotzea ez, baizik eta gaitzetik, itsusitik, okerrenetik horren edertasuna ateratzea; horregatik dira gaitzaren loreak. Diferentzia horrek XIX. nahiz XX. mendeko lirika modernoaren aita bihurtzen du.

Josu Goikoetxea kazetariaren iritzirako, Apalategiren itzulpena monumentala da. Egia esan horren atzean lan handia dago, pixkanaka urtetan zehar Apalategi itzultzen joan den lana. Gaitzaren loreak obrak eskatzen du hizkuntzaren lanketa handia, eta hori nabaritzen da alde guztietatik dagoela, bai lexikoan, bai neurrietan, errimetan… Egia esan, sekulako lana.

Luze segi liteke liburuaz hitz egiten, baina amaitzeko, Joannes Jauregi literatura kritikariak Apalategik euskarara osorik egindako itzulpenaren harira esandako hitzak ekarri nahi ditugu hona: “Horretan ere bide-urratzaile izango dugu Gaitzaren loreak“.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak