susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Itsasoei agur | Olivetti »

Gaitzaren loreak / Charles Baudelaire (Patxi Apalategi) / Balea Zuria, 2020

Gaitzaren edertasuna Jose Luis Padron / Bilbao, 2021-06

Balea Zuria etxeak iaz argitaratu zuen Baudelaireren Gaitzaren loreak, Patxi Apalategiren itzulpenean, eta liburua, beste liburu askok bezala, izoztuta edo linbo moduko batean geratu da koronabirusaren erruz. Baudelaire jaio zela berrehun urte betetzen direnean, gogora ekarri nahi ditugu poeta frantziarraren lana eta Apalategiren itzulpen bikaina.

1857an kaleratu zen Les Fleurs du mal, lehen edizioan. Baudelaireren lanik entzutetsuena da, baita kritikatuena ere. Bere garaian gogor epaitu zuten, orduko moralarekin bat egiten ez zuelako. Frantziako epaileek edizioaren bahiketa agindu zuten, baita egilea eta editoreak epaitzea ere. Isuna ezarri zieten, eta, gainera, sei poema ezabatzeko agindua eman. Kondena hori ez zitzaion kendu liburuari 1949ra arte.

1861ean, bigarren edizioa kaleratu zuten. Ezabatu ziren sei poema haien ordez, hogeita hamabost berri eman ziren argitara. Edizio hori erabili du Patxi Apalategik itzulpen lana burutzeko. 1868an, poeta hil eta urtebetera, hirugarren edizioa kaleratu zuten. Kenduarazi zizkioten sei poemak Apalategik gehitu egin ditu liburuan, corpus osoko obra burutzeko, Baudelairek betidanik nahi izan zuen bezala.

Gaitzaren loreak liburuko gaiak poesiak dituen betiko gaiak dira, bizitza, heriotza, maitasuna, amodioa, gorrotoa, bidaiak, natura, loreak zentzu sinbolikoan ere bai, baina diferentzia bat dauka Baudelairek, alegia berak bilatzen duena da, hitzaren bidez ederraren ederragotzea ez, baizik eta gaitzetik, itsusitik, okerrenetik horren edertasuna ateratzea; horregatik dira gaitzaren loreak. Diferentzia horrek XIX. nahiz XX. mendeko lirika modernoaren aita bihurtzen du.

Josu Goikoetxea kazetariaren iritzirako, Apalategiren itzulpena monumentala da. Egia esan horren atzean lan handia dago, pixkanaka urtetan zehar Apalategi itzultzen joan den lana. Gaitzaren loreak obrak eskatzen du hizkuntzaren lanketa handia, eta hori nabaritzen da alde guztietatik dagoela, bai lexikoan, bai neurrietan, errimetan… Egia esan, sekulako lana.

Luze segi liteke liburuaz hitz egiten, baina amaitzeko, Joannes Jauregi literatura kritikariak Apalategik euskarara osorik egindako itzulpenaren harira esandako hitzak ekarri nahi ditugu hona: “Horretan ere bide-urratzaile izango dugu Gaitzaren loreak“.