« Itsasoei agur | Olivetti »
Gaitzaren loreak / Charles Baudelaire (Patxi Apalategi) / Balea Zuria, 2020
Gaitzaren edertasuna Jose Luis Padron / Bilbao, 2021-06
Balea Zuria etxeak iaz argitaratu zuen Baudelaireren Gaitzaren loreak, Patxi Apalategiren itzulpenean, eta liburua, beste liburu askok bezala, izoztuta edo linbo moduko batean geratu da koronabirusaren erruz. Baudelaire jaio zela berrehun urte betetzen direnean, gogora ekarri nahi ditugu poeta frantziarraren lana eta Apalategiren itzulpen bikaina.
1857an kaleratu zen Les Fleurs du mal, lehen edizioan. Baudelaireren lanik entzutetsuena da, baita kritikatuena ere. Bere garaian gogor epaitu zuten, orduko moralarekin bat egiten ez zuelako. Frantziako epaileek edizioaren bahiketa agindu zuten, baita egilea eta editoreak epaitzea ere. Isuna ezarri zieten, eta, gainera, sei poema ezabatzeko agindua eman. Kondena hori ez zitzaion kendu liburuari 1949ra arte.
1861ean, bigarren edizioa kaleratu zuten. Ezabatu ziren sei poema haien ordez, hogeita hamabost berri eman ziren argitara. Edizio hori erabili du Patxi Apalategik itzulpen lana burutzeko. 1868an, poeta hil eta urtebetera, hirugarren edizioa kaleratu zuten. Kenduarazi zizkioten sei poemak Apalategik gehitu egin ditu liburuan, corpus osoko obra burutzeko, Baudelairek betidanik nahi izan zuen bezala.
Gaitzaren loreak liburuko gaiak poesiak dituen betiko gaiak dira, bizitza, heriotza, maitasuna, amodioa, gorrotoa, bidaiak, natura, loreak zentzu sinbolikoan ere bai, baina diferentzia bat dauka Baudelairek, alegia berak bilatzen duena da, hitzaren bidez ederraren ederragotzea ez, baizik eta gaitzetik, itsusitik, okerrenetik horren edertasuna ateratzea; horregatik dira gaitzaren loreak. Diferentzia horrek XIX. nahiz XX. mendeko lirika modernoaren aita bihurtzen du.
Josu Goikoetxea kazetariaren iritzirako, Apalategiren itzulpena monumentala da. Egia esan horren atzean lan handia dago, pixkanaka urtetan zehar Apalategi itzultzen joan den lana. Gaitzaren loreak obrak eskatzen du hizkuntzaren lanketa handia, eta hori nabaritzen da alde guztietatik dagoela, bai lexikoan, bai neurrietan, errimetan… Egia esan, sekulako lana.
Luze segi liteke liburuaz hitz egiten, baina amaitzeko, Joannes Jauregi literatura kritikariak Apalategik euskarara osorik egindako itzulpenaren harira esandako hitzak ekarri nahi ditugu hona: “Horretan ere bide-urratzaile izango dugu Gaitzaren loreak“.
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Asier Urkiza
Paziente isila
Alex Michaelides
Nagore Fernandez
Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa
Aritz Galarraga
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Mikel Asurmendi
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Jon Jimenez
Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz
Amaia Alvarez Uria
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Aitor Francos
Urrats galduen hotsa
Luis Garde
Jose Luis Padron
Simulakro bat
Leire Ugadi
Ibon Egaña
Bigarren sexua
Simone de Beauvoir
Mikel Asurmendi