« Itsasoei agur | Olivetti »
Gaitzaren loreak / Charles Baudelaire (Patxi Apalategi) / Balea Zuria, 2020
Gaitzaren edertasuna Jose Luis Padron / Bilbao, 2021-06
Balea Zuria etxeak iaz argitaratu zuen Baudelaireren Gaitzaren loreak, Patxi Apalategiren itzulpenean, eta liburua, beste liburu askok bezala, izoztuta edo linbo moduko batean geratu da koronabirusaren erruz. Baudelaire jaio zela berrehun urte betetzen direnean, gogora ekarri nahi ditugu poeta frantziarraren lana eta Apalategiren itzulpen bikaina.
1857an kaleratu zen Les Fleurs du mal, lehen edizioan. Baudelaireren lanik entzutetsuena da, baita kritikatuena ere. Bere garaian gogor epaitu zuten, orduko moralarekin bat egiten ez zuelako. Frantziako epaileek edizioaren bahiketa agindu zuten, baita egilea eta editoreak epaitzea ere. Isuna ezarri zieten, eta, gainera, sei poema ezabatzeko agindua eman. Kondena hori ez zitzaion kendu liburuari 1949ra arte.
1861ean, bigarren edizioa kaleratu zuten. Ezabatu ziren sei poema haien ordez, hogeita hamabost berri eman ziren argitara. Edizio hori erabili du Patxi Apalategik itzulpen lana burutzeko. 1868an, poeta hil eta urtebetera, hirugarren edizioa kaleratu zuten. Kenduarazi zizkioten sei poemak Apalategik gehitu egin ditu liburuan, corpus osoko obra burutzeko, Baudelairek betidanik nahi izan zuen bezala.
Gaitzaren loreak liburuko gaiak poesiak dituen betiko gaiak dira, bizitza, heriotza, maitasuna, amodioa, gorrotoa, bidaiak, natura, loreak zentzu sinbolikoan ere bai, baina diferentzia bat dauka Baudelairek, alegia berak bilatzen duena da, hitzaren bidez ederraren ederragotzea ez, baizik eta gaitzetik, itsusitik, okerrenetik horren edertasuna ateratzea; horregatik dira gaitzaren loreak. Diferentzia horrek XIX. nahiz XX. mendeko lirika modernoaren aita bihurtzen du.
Josu Goikoetxea kazetariaren iritzirako, Apalategiren itzulpena monumentala da. Egia esan horren atzean lan handia dago, pixkanaka urtetan zehar Apalategi itzultzen joan den lana. Gaitzaren loreak obrak eskatzen du hizkuntzaren lanketa handia, eta hori nabaritzen da alde guztietatik dagoela, bai lexikoan, bai neurrietan, errimetan… Egia esan, sekulako lana.
Luze segi liteke liburuaz hitz egiten, baina amaitzeko, Joannes Jauregi literatura kritikariak Apalategik euskarara osorik egindako itzulpenaren harira esandako hitzak ekarri nahi ditugu hona: “Horretan ere bide-urratzaile izango dugu Gaitzaren loreak“.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez