kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Sotoan gordeak / Miren Gorrotxategi / Txalaparta, 2020

Herra eta beldurra mahastien artean Aiora Sampedro / Berria, 2021-01-24

Hilbeltza bekaren eskutik, Txalapartak Miren Gorrotxategiren Sotoan gordeak eleberri beltza argitaratu zuen joan den urtearen amaieran, eta Nafarroari loturik jarraitu du kontuak. Izan ere, kontakizuna Vianako Arduy familia ezagunaren upategiaren inguruan zedarritua da; bertan, sendiak gordetzen duen sekretu lazgarri baten aurkikuntzan murgilduko da irakurlea. Horrela, hiru denbora-lerrotan banatutako istorioa osatu du egileak: 1989ko gertakizunetatik hasi, eta 2009an barrena, orainaldiko, 2019ko ikerketara arte luzatuko da narrazioa. Eleberri-korala dela esan liteke, beraz, denbora-epe zabal horretan hainbat pertsonaiaren ahotsa aurkituko baitu irakurleak: upategiko familiako amarena, aitarena eta alabarena, haren bikotekidearena, nahiz upategiko langile birena edo herriko sorginarena.

Nobela beltzaren ezaugarri tipikoak biltzen ditu azpeitiarraren lanak: hala nola delitua ikerketa baten bidez pixkanaka deskubritzen joango da, eta detektibe-lanak trama kriminalarekiko harremana duen pertsonaia batek egingo ditu. Era berean, eta genero horretan ohikoa denez, krimenaren girotzea kritika soziala egiteko baliatzen du idazleak. Urte desberdinen arteko pasarteen segida eta detektibearen gidaritza elkartuta, testua gustura irakurtzen da. Era berean, aparteko aipamena merezi du edizio-lanak; kolore gorri eta beltz biziak tartekatuz, krimenari eta mahastiei egindako keinadek ukitu dibertigarria ematen diote liburuari.

Hala ere, niri hainbat kontuk kale egin didate nobelan. Baiki, kritika sozialaren alderdiari eutsiz, laudagarria da egileak diskurtso progresista harilkatzeko egiten duen ahalegina: upategietan egoera lazgarrian lanean diharduten mahats-biltzaileen egoera salatzen da, edota, genero berdintasunari dagokionez, Arduytarren alaba homosexualaren bazterketa azaleratzen da, nahiz herriko emakume heterodoxoarena. Baina salaketa horretan, landa/hiria dikotomia nahiko sinplistan erortzen da kontakizuna. Vianako giroa itxi eta atzerakoi gisa agertzen da, eta hirikoa, aldiz, detektibe-lanak egingo dituen neskaren Bilbo jaioterria, halako tentsioetatik at agertzen da. Gainera, emakumeenganako bortxaren salaketa egiten bada ere, atzera erruduntzat ere emakumeak jotzen dira liburuan; hori bereziki deigarria da, izan ere, krimenaren egileak hainbat gizon eta emakumea izanik, emakumea jotzen baita trama guztiaren buru “manipulatzailetzat “. Dakigunez, emakumeen kontrako aurreiritzi matxista baliatuz.

Irakurtzean sortzen duen gustuari dagokionez, kontakizuna gidatzen duen hizkuntza laua iruditu zait, jolasik gabekoa, kolorerik gabekoa, eta irakurlearen gozamena areagotzeko, literatura esanaren gustua den heinean, nago hizkuntzarekiko ausardia handiagoa beharko lukeela, ausardia handiagoko testuak asko irabaziko lukeela.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak