kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Dendaostekoak / Uxue Alberdi / Susa, 2020

Dendak eta gogoak Arantxa Iturbe / ataria.eus, 2020-0-18

Ez naiz fio zerbaitetarako idazten diren liburuekin. Zerbaitetarako egiten diren antzezlan eta filmekin ere ez. Ez eta kantuekin ere. Denek balio dute zerbaitetarako, balio dezakete behintzat, edo balio beharko lukete baina ondoren, ez aurretik. Helmugan ‘zerbait’ hori jarrita abiatuz gero, artelanaren gainontzeko balio guztiak joanean galtzen dira.

Orain artekoa abstraktuegia iruditu zaionarentzat argibidea: erakundeen aginduz sortutako ikuskizunak propaganda dira normalean, eta elkarteen enkarguz eraikitakoak, panfleto (edo alderantziz). Gauza bat da artista bati gaia jarrita lan egiteko eskatzea eta bestea, gaiari buruz zer esan behar duen agintzea, eta gainera, ari dela, mezua ez dela argi geratu eta berriro hasteko aholkua ematea. Eta gertatzen da. Gero eta gehiago.

Eta segidan, herriko dendarien elkarteak eskatu balit bezala, bizpahiru lerro denda txikiei buruz. Eta ez, ez dit inork ezer eskatu. Gutxiago, agindu. Denda bat zegoen tokian pertsiana betiko itxita ikusteak zerbait astintzen dit erraien zatirik zaharrenean. Ez da oraingo kontua. Urteak daramatzagu noizbait ezagutu genituen denden zerrenda nostalgikoak osatzen. “Ze pena”, esaten dugu, autoa hartu eta kilometrotara dagoen salgune erraldoira abiatu aurretik. “Hau ere itxi al dute?”, galdetzen dugu, urrutiko ezlekuren batetik atariraino zerbait ekartzeko eskaera ordenagailuz bete ondoren.

Dendarien elkarteak eskatuta ari banintz banan bana zehaztuko nituzke denda txikiek herri bakoitzaren bizitzan zer eragin duten, zer galtzen ari garen haietako bat ixten duten bakoitzean. Nork galtzen duen gehiago. Baina ez ditut panfletoak maite. Propaganda ere ez.

Ez da propaganda Uxue Alberdiren Dendaostekoak irakurtzen ari naizela esatea. Eta balitz, bost axola. Liburua ez da denden propaganda, ez-eta dendariena ere. Berrogei urtez, eta oraindik, dendari diren bi emakumeren, bi ahizpen, bizitza jaso du Uxuek liburu berrian. Bien hitzetan. Gidoirik gabeko elkarrizketa etengabean. Beren langintza(k) maite dituzten bi ahots josi ditu eta balio izan dit dendak eta dendariak hiltzen uzteko bezain odol-galduak garela gogora arazi eta egin dakiekeen epitafiorik ederrena irakurtzeko zoria dugula esateko.

Ez du dendak salbatzeko balioko. Ez du horretarako idatzi. Ez dut uste, behintzat. Ez dakit zertarako idatzi duen. Gogoak eman diolako seguru-asko. Eta gogoa bezalakorik ez da edozertan hasteko. Gogoa da gauza ederrak egiteko osagairik funtsezkoena. Gogoa jartzen duzun hartan ez duzu beti asmatuko, baina gogogabetuta, sekula ez.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak