« Hartu beharreko trena | Europa. Elorriaga. Hibridoa »
VHS / Oier Guillan / Susa, 2020
Etorkizuna egiteko, iraganari tira Aiora Sampedro / Berria, 2020-10-04
Alberto Fuguet idazle txiletarrak identitatearen formazioa azaltzen dio irakurleari VHS: unas memorias liburuan, gaztaroko film gogoangarriekin memoria ariketa bat eginez; objektu berak gaztaro literarioa gogorarazten du Guillanen VHS eleberrian (Susa). Bi-biek poema futurista baten eguneratzea dirudite, objektuak ingurua iradokitzen ahal duelarik.
Aurten irakurri dudan eleberririk ausartena da Guillanena, izpiritu haustaile abangoardista horrek laguntzen baitu idazlea testu osoan zehar: esperimentazio interesgarria eskaintzen du; dagoeneko ohikoak diren nobelaren deseraikuntzatik haragoko saiakeran, ausartzen delako eraikitzen. Testua bi planotan banandua dagoela esan daiteke: batetik, orainaldian gertatzen dena, zeinetan detektibe emozional batek iraganean gertatutako hilketa baten ingurukoak argitzen dituen; eta, bestetik, idazlearen alter ego-a datekeen fikziozko pertsonaia batek Andaluziara iraganean eginiko bidaia bat kontatzen du.
Liburua, idazleak adierazi bezala, road-novel baten estiloan dago osatua; testua eleberri baten moduan irudikatua egonagatik, hala ere, post-nobela baten adibidetzat ere jo dezakegu, eleberriaren barrualdea osatzen duten elementuen aurka egiten delako (denbora, espazioa, bilbea, pertsonaia…), eta formatu asko biltzen eta tartekatzen dituelako (hainbat arte-diziplina, genero, testu-zati…).
Eta esan daiteke eleberriaren hilketaren izaera hori bere-berezkoa duela idazle donostiarrak; berak hainbatetan aitortu duen bezala, antzerkigiletzat duelako idazletzat baino gehiago bere burua, nahiz eta azkenaldian bi alde horiek geroz eta gertuago ikusten dituen bere baitan. Horrela, ugariak dira liburuan egilearen alter ego-a den narratzailearen bakarrizketa poetizatuak edota testuari izaera transtestuala ematen dioten poema zati tartekatuak, eta baita antzerkigilearengan tipikoak diren dialogo luzeen txandak, hainbat pertsonaiaren agerpenetik eratortzen diren tramak, azpi-tramak eta abar. Finean, artea arnasten da liburu honen orrialdeetan barrena. Horregatik, behar ditugun idazleen artean dago Oier Guillan, liburuan zehar idazlearen alter ego-a den pertsonaiak errepikatzen duen bezala, “poesiaz zure bizitza egin, eta bizitzaz poesia” egin egiten duelako.
Detektibe emozionalaren erreferentziak iradokitzen duen gisan, beraz, emozioen aipamena da diferentziala lan honetan, idazlearen hautu estetikoan barne-grinak direlako sorkuntzarako abiapuntua, idazketak egilearen bizipenekin eta haiekiko dituen bulkadekin eduki beharko baitu lotura derrigorrez. Bide beretik, idazleak usu aipatu du bere idazle-jardunaren jatorria: euskara ikasteko hasi omen zen euskaraz idazten, ez bizitzarako hautu bezala, nahiz eta gerora hala bilakatu zen. Hartara, antzematen da idazketak egile honentzat esangura berezia duela.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez