susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Parodiaren bideetatik | Lan kolektibo bat kolektiboarentzat »

Kutsaldian / Paolo Giordano (Fernando Rey / Xabier Olarra) / Erein, 2020

Pandemiaren azaletik Joannes Jauregi / Berria, 2020-05-03

Liburu bitxia dugu Paolo Giordanoren Kutsaldian hau, eta irakurri aurretik ere nabari zaio. Izan ere, egoera berezi batean idatzia, editatua eta itzulia da, hilabete ingururen buruan, eta egoera berezi horri buruz mintzatzen zaigu; koronabirusaren pandemiari buruz. Hortaz, pandemia garaian irakurtzen duenak zirkulu hori osatuko du, orainaldi betetik idatzia baita, eta orainaldi betean irakurtzeko pentsatua. Berehalakotasun horretan, badu kazetaritza-lan baten antzik, helburu eta funtzioei dagokienez behintzat, munduaz nagusitu den pandemia azaltzeko eta ulertzeko saiakera bat da eta. Kazetaritzatik urrun dago, ordea, erabat pertsonalak baitira saiakera labur hau osatzen duten testuak, asko lehen pertsonan idatziak; gainera, ihes egiten diote kazetaritzaren tonu neutralari, idazlearen beraren inpresio eta gogoeta pertsonalen alde. Saiakeratzat aurkeztu da, baina, etiketa gehiago fintze aldera, erreportaje informal xamar bat(zu)en eta eguneroko baten arteko nahaste bitxi bat dela esango nuke, hasierako adjektiboa berreskuratuta. Are bitxiagoa, gainera, edizioa bera kontuan izanda, liburu elektronikoaren formatuan iritsi baitzaigu, berehalakotasun-nahi horrek hartaratuta.

Kutsaldian hau testu laburrez osatua dago, eta egileak nahiko ausaz salto egiten du gai batetik bestera, COVID-19aren pandemiaren gai nagusiaren barruan. Badira kutsaldiaren hasierako inpresio eta pasadizo pertsonal batzuk, orduko beldur, erreparo eta zalantzekin, zeinak guztiok sentitu eta ezagutu baititugu martxo hasieratik gaur arte. Zenbait azalpen ere ematen ditu pandemien matematikaz, tonu aski dibulgatiboan esplikatuz pandemietan kutsatzearen arrastoari jarraitzeko erabiltzen diren formulak, ereduak (SIR eredua, kasurako)… Bestalde, plano politikoago bat ere harramazkatzen du, pandemiak munduari eta globalizazioaren bilakaerari ekarri dien etenaren inguruan: “Beldur naiz ez ote naizen ohartuko ezagutzen dudan zibilizazioaren zutabeak karta-gaztelu bat bezain ahulak direla”.

Nagusiki hiru hanka horietan bermatzen da saiakeratxoa, pandemiari buruz informatzeko helburu orokorrean: “Kutsaldian informazio gardena ez da eskubide hutsa: profilaxi funtsezkoa ere bada”. Jakintzaren eta informazioaren bidez beldurra gainditzeko xede ilustratua dauka liburuxkak, eta, intentzioa txit noblea izanagatik ere, zalantza dut ez ote den itota geratu jaio den berehalakotasun horretan. Beste ezer baino lehen, liburu laburra da oso, eta axalekoa, ez baita benetan sakontzen hiru erpin horietako ezeinetan. Eta askotan hain berehalakoa izan nahi du, hain momentuari lotua, non, paradoxikoki, are goizago zahartua baitirudi, adibidez otsailaren amaiera aldeko datu, informazio eta susmoak leitzen ditugunean. Hiruko nahaste horrek alde politikoa beharko luke indargune, baina gogoeta horiek ere apenas garatu gabe gelditzen dira.

Ahulguneak ahulgune, saiakera koxkor hau jakingarria suerta daiteke, lantzen dituen hiru aldeen baturagatik, erabat asmatu ez arren horiek batzen eta orekatzen. Bere onean edo txarrean, bizi garen garaion adierazgarri peto-petoa da Paolo Giordanoren Kutsaldian hau, eta aurrerantzean ere hala izango da, batez ere bizitzak inarrosi dizkigun pandemia honen garaiko testigantza gisa.