kritiken hemeroteka

8.544 kritika

« | »

Eulien bazka / Hasier Etxeberria / Susa, 2003

Hegaberaren bizi-mina Oier Guillan / Gara, 2003-05-31

Sentsazio kontrajarriak sortatazi dizkit Hasier Etxeberriak argitaratu duen nobela berri honek. Liburua hiru zutabe garrantzitsuren gainean eraikita dagoela atzeman liteke hasieratik: trama iluna, kontatzeko modua eta pertsonaia nagusiaren barne mundua. Irakurtzen hasi eta zutabeok erakarrita, liburuaren baitan harrapatuta gelditzea desiratu nuen arren, hasiera iradokitzaileak sortutako grin edo lilura hori narrazioa aurrera joan ahala apurka desegiten joan zen. Zutabeak pitzatzen joan ziren nobela, batez ere, erdikoak sostengatua gelditu arte, kontatzeko moduarenak alegia. Erdiko zutabea izanik, oreka oraino nolabait mantentzen zen, baina ez hasierak iragar zezakeen egitura sendoaz.

Tramak hastapenetik iradokitzen zuen hari ilun bat, hilketa bortitz bat tarteko. Tankera honetako abiapuntuak dituzten istorioek argitzalez beteriko amarauna zabaltzen ohi dute irakurlearen inguruan. Amaraun hori gauza konplexua izan ohi da, eta era berean hauskorra. Amarauna osatzeko trebeziak nahiz hura laguntzeko gehitzen zaizkion osagarriek (pertsonaiei dagokienak, batik bat) aberastu eta ezberdintzen ohi dituzte tankera honetako narrazioak. Kasu honetan, pertsonaiaren eraikuntza suertatzen da nagusi istorio beraren gainetik, eta horren ondorioz, tramak indarra galtzen du. Zenbait pasarte behartu samar iruditu zaizkit, hasieran Intxaurrondon suertatutakoa edo geroagoko tiroketa kasu. Pertsonaia nagusiak dituen harremanetan hartzen du agian indar gehiago narrazioak, hala ere, zenbait atalen arteko zubiek salto handia egiten dute hari horren garapenean.

Damian delako pertsonaia nagusi horren barne mundua da aipatutako beste zutabea. Bere barruko nahiekiko eta, oro har, ahotsarekiko kontraesan jarraian sumatzen ahal da pertsonaia, haien eta bere ekintzen arteko borroka jarraian. Damianen barne koordenadetan murgildu ahala, gai ezberdinen inguruko gogoeta interesgarriak kausi litezke zeharka, ezein pertsona, azken finean, bere nahi eta ekintzen arteko kontraesanen emaitza dela agerian utziz. Edonola ere, gai ugari tartekatzen dira eta horrek, neurri batean, pertsonaiaren perfila lausotzen du. Eleberriaren inguruko gogoetak, esaterako, interesgarria izanik ere, agian gehiago adierazten du autorearen isla pertsonaia berarena baino. Bestetik, lehen orritik ematen da aditzera Damian hilzorian dagoela, narrazioa garatu eta ulertzeko gako baten gisa. Ezaugarri hori ostera lausotu egiten da, pertsonaia biziki baldintza lezakeen ezaugarria lerro artean galtzen da. Damianek ez du beti hilzorian dagoen pertsona baten gisan jokatzen. Hori egoera horretan egotea zer den ez dakien honek dio, noski, zalantza irekirik.

Kontatzeko moduari dagokionez, gozagarria suertatu zait lan hau irakurtzea: esaldi laburrak, erritmoa, soinu eta onomatopeiak tartekatzeko modua, errepikapenak, barne pentsamenduaren isla izan daitezkeen jira-bira bortitzak… Liburua gustura irakur daiteke hasieratik bukaerara, baina, ene aburuz, aipatu beste zutabeen ahultasunak amaieran pisu nabarmenegia du.

Kontraesanen bihurgunetik, Damianek nolabaiteko zentzua duen borroka eramanen du aurrera. Ohituretara ohituegi, zenbait alderditan ustez etsituta dagoen pertsona izanik ere, beti gordetzen du gauzak aldatu ahal izateko itxaropenaren atea zabalik. Hegaberak mugiarazten dituzten arrazoien bila dabil beti.

Azken kritikak

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban

Mikel Asurmendi

Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz

Gorka Bereziartua Mitxelena

Juana
Jon Artano Izeta

Mikel Asurmendi

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Simulakro bat
Leire Ugadi

Maddi Galdos Areta

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Ibon Egaña

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Paloma Rodriguez-Miñambres

Patrizioak eta plebeioak
Kepa Altonaga

Mikel Asurmendi

Turismo hutsala
Fito Rodriguez

Asel Luzarraga

Artxiboa

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

Hedabideak