« Herioren atzaparrak | Postmodernitateaz »
Eulien bazka / Hasier Etxeberria / Susa, 2003
Hegaberaren bizi-mina Oier Guillan / Gara, 2003-05-31
Sentsazio kontrajarriak sortatazi dizkit Hasier Etxeberriak argitaratu duen nobela berri honek. Liburua hiru zutabe garrantzitsuren gainean eraikita dagoela atzeman liteke hasieratik: trama iluna, kontatzeko modua eta pertsonaia nagusiaren barne mundua. Irakurtzen hasi eta zutabeok erakarrita, liburuaren baitan harrapatuta gelditzea desiratu nuen arren, hasiera iradokitzaileak sortutako grin edo lilura hori narrazioa aurrera joan ahala apurka desegiten joan zen. Zutabeak pitzatzen joan ziren nobela, batez ere, erdikoak sostengatua gelditu arte, kontatzeko moduarenak alegia. Erdiko zutabea izanik, oreka oraino nolabait mantentzen zen, baina ez hasierak iragar zezakeen egitura sendoaz.
Tramak hastapenetik iradokitzen zuen hari ilun bat, hilketa bortitz bat tarteko. Tankera honetako abiapuntuak dituzten istorioek argitzalez beteriko amarauna zabaltzen ohi dute irakurlearen inguruan. Amaraun hori gauza konplexua izan ohi da, eta era berean hauskorra. Amarauna osatzeko trebeziak nahiz hura laguntzeko gehitzen zaizkion osagarriek (pertsonaiei dagokienak, batik bat) aberastu eta ezberdintzen ohi dituzte tankera honetako narrazioak. Kasu honetan, pertsonaiaren eraikuntza suertatzen da nagusi istorio beraren gainetik, eta horren ondorioz, tramak indarra galtzen du. Zenbait pasarte behartu samar iruditu zaizkit, hasieran Intxaurrondon suertatutakoa edo geroagoko tiroketa kasu. Pertsonaia nagusiak dituen harremanetan hartzen du agian indar gehiago narrazioak, hala ere, zenbait atalen arteko zubiek salto handia egiten dute hari horren garapenean.
Damian delako pertsonaia nagusi horren barne mundua da aipatutako beste zutabea. Bere barruko nahiekiko eta, oro har, ahotsarekiko kontraesan jarraian sumatzen ahal da pertsonaia, haien eta bere ekintzen arteko borroka jarraian. Damianen barne koordenadetan murgildu ahala, gai ezberdinen inguruko gogoeta interesgarriak kausi litezke zeharka, ezein pertsona, azken finean, bere nahi eta ekintzen arteko kontraesanen emaitza dela agerian utziz. Edonola ere, gai ugari tartekatzen dira eta horrek, neurri batean, pertsonaiaren perfila lausotzen du. Eleberriaren inguruko gogoetak, esaterako, interesgarria izanik ere, agian gehiago adierazten du autorearen isla pertsonaia berarena baino. Bestetik, lehen orritik ematen da aditzera Damian hilzorian dagoela, narrazioa garatu eta ulertzeko gako baten gisa. Ezaugarri hori ostera lausotu egiten da, pertsonaia biziki baldintza lezakeen ezaugarria lerro artean galtzen da. Damianek ez du beti hilzorian dagoen pertsona baten gisan jokatzen. Hori egoera horretan egotea zer den ez dakien honek dio, noski, zalantza irekirik.
Kontatzeko moduari dagokionez, gozagarria suertatu zait lan hau irakurtzea: esaldi laburrak, erritmoa, soinu eta onomatopeiak tartekatzeko modua, errepikapenak, barne pentsamenduaren isla izan daitezkeen jira-bira bortitzak… Liburua gustura irakur daiteke hasieratik bukaerara, baina, ene aburuz, aipatu beste zutabeen ahultasunak amaieran pisu nabarmenegia du.
Kontraesanen bihurgunetik, Damianek nolabaiteko zentzua duen borroka eramanen du aurrera. Ohituretara ohituegi, zenbait alderditan ustez etsituta dagoen pertsona izanik ere, beti gordetzen du gauzak aldatu ahal izateko itxaropenaren atea zabalik. Hegaberak mugiarazten dituzten arrazoien bila dabil beti.
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo
Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban
Mikel Asurmendi
Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz
Gorka Bereziartua Mitxelena
Juana
Jon Artano Izeta
Mikel Asurmendi
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Jon Jimenez
Simulakro bat
Leire Ugadi
Maddi Galdos Areta
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Ibon Egaña
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Paloma Rodriguez-Miñambres
Patrizioak eta plebeioak
Kepa Altonaga
Mikel Asurmendi
Turismo hutsala
Fito Rodriguez
Asel Luzarraga