kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Eulien bazka / Hasier Etxeberria / Susa, 2003

Hegaberaren bizi-mina Oier Guillan / Gara, 2003-05-31

Sentsazio kontrajarriak sortatazi dizkit Hasier Etxeberriak argitaratu duen nobela berri honek. Liburua hiru zutabe garrantzitsuren gainean eraikita dagoela atzeman liteke hasieratik: trama iluna, kontatzeko modua eta pertsonaia nagusiaren barne mundua. Irakurtzen hasi eta zutabeok erakarrita, liburuaren baitan harrapatuta gelditzea desiratu nuen arren, hasiera iradokitzaileak sortutako grin edo lilura hori narrazioa aurrera joan ahala apurka desegiten joan zen. Zutabeak pitzatzen joan ziren nobela, batez ere, erdikoak sostengatua gelditu arte, kontatzeko moduarenak alegia. Erdiko zutabea izanik, oreka oraino nolabait mantentzen zen, baina ez hasierak iragar zezakeen egitura sendoaz.

Tramak hastapenetik iradokitzen zuen hari ilun bat, hilketa bortitz bat tarteko. Tankera honetako abiapuntuak dituzten istorioek argitzalez beteriko amarauna zabaltzen ohi dute irakurlearen inguruan. Amaraun hori gauza konplexua izan ohi da, eta era berean hauskorra. Amarauna osatzeko trebeziak nahiz hura laguntzeko gehitzen zaizkion osagarriek (pertsonaiei dagokienak, batik bat) aberastu eta ezberdintzen ohi dituzte tankera honetako narrazioak. Kasu honetan, pertsonaiaren eraikuntza suertatzen da nagusi istorio beraren gainetik, eta horren ondorioz, tramak indarra galtzen du. Zenbait pasarte behartu samar iruditu zaizkit, hasieran Intxaurrondon suertatutakoa edo geroagoko tiroketa kasu. Pertsonaia nagusiak dituen harremanetan hartzen du agian indar gehiago narrazioak, hala ere, zenbait atalen arteko zubiek salto handia egiten dute hari horren garapenean.

Damian delako pertsonaia nagusi horren barne mundua da aipatutako beste zutabea. Bere barruko nahiekiko eta, oro har, ahotsarekiko kontraesan jarraian sumatzen ahal da pertsonaia, haien eta bere ekintzen arteko borroka jarraian. Damianen barne koordenadetan murgildu ahala, gai ezberdinen inguruko gogoeta interesgarriak kausi litezke zeharka, ezein pertsona, azken finean, bere nahi eta ekintzen arteko kontraesanen emaitza dela agerian utziz. Edonola ere, gai ugari tartekatzen dira eta horrek, neurri batean, pertsonaiaren perfila lausotzen du. Eleberriaren inguruko gogoetak, esaterako, interesgarria izanik ere, agian gehiago adierazten du autorearen isla pertsonaia berarena baino. Bestetik, lehen orritik ematen da aditzera Damian hilzorian dagoela, narrazioa garatu eta ulertzeko gako baten gisa. Ezaugarri hori ostera lausotu egiten da, pertsonaia biziki baldintza lezakeen ezaugarria lerro artean galtzen da. Damianek ez du beti hilzorian dagoen pertsona baten gisan jokatzen. Hori egoera horretan egotea zer den ez dakien honek dio, noski, zalantza irekirik.

Kontatzeko moduari dagokionez, gozagarria suertatu zait lan hau irakurtzea: esaldi laburrak, erritmoa, soinu eta onomatopeiak tartekatzeko modua, errepikapenak, barne pentsamenduaren isla izan daitezkeen jira-bira bortitzak… Liburua gustura irakur daiteke hasieratik bukaerara, baina, ene aburuz, aipatu beste zutabeen ahultasunak amaieran pisu nabarmenegia du.

Kontraesanen bihurgunetik, Damianek nolabaiteko zentzua duen borroka eramanen du aurrera. Ohituretara ohituegi, zenbait alderditan ustez etsituta dagoen pertsona izanik ere, beti gordetzen du gauzak aldatu ahal izateko itxaropenaren atea zabalik. Hegaberak mugiarazten dituzten arrazoien bila dabil beti.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak