susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Ez dakit nondik hasi gaur | Hildakoen ahots hilezkorra »

Proleterka / Fleur Jaeggy (Fernando Rey / Miren Iriarte) / Erein / Igela, 2019

Proleterka Umetza Ka / Begitu, 2019-04-02

Nerabezaroan protagonistak aitagaz —aita eta ezezaguna— eginiko itsasbidaian, atzera begirakoa atxakiatzat hartuta, dakarskuz, italierazko idazle suitzar ospe handibako honen lumak, familiaren gorabeherak, itzelezko eta itzalezko marrazkia osatuz.

Neskatxia zan sasoiko inguruko eta senide, sarri askotan soin atalez baliatuz (begi, esku, hazpegiak…) zorrotz-zorrotz narrutuko dituz, labanaz edo azkoraz akaso, gizakiori izakera ezkorra jantzi eta urrintasun hotzez eratzeko tretxu irudigile finak eurok.

Amak orduak eta orduak emongo ditu pianoa joten, neskatoak haren eskuak maite dituala esango deusku, berba eztitsu bakarra eleberri osoan zehar, tresnak berari zuzendu beharreko laztanak iruntziko baleuskioz lez, ama hil eta gero pianoa gela berezian gordeko dau faltan izan jakozanak berreskuratu asmoaz edo.

Hain irudi larriak gorpuztuteko esaldi laburren bidez, batzuetan berba bakarrekoa, ondo baino hobeto egituratu dau elaberria Jaeggyk, heriotzaren altsiak, zeinda azpitikoak letxe, zeharkatuko ditu liburuaren atal guztiak, txitean-pitean azaleratu eta hondar piloak eginez.

Neskatxiaren begiak personaje bakotxari ezaugarri bikotx ezkor-baikorrak erantsiko deutsaz irakurleari aurkezteko unean, gizakiok leitoki eta eguzkibegitik daukagula adierazo guran edo, Jekill doktorea eta Hide jaunaren errastu fin-fina? Berbarako: “…erakarri bai… baina gorrotoa…” batari, “…eskuzabaltasuna eta pozoia…” besteari, “…irribarre gozoa eta goibela…” hirugarren bateri. Bizitzak eguzki sargoriak aide-dardarak ateraten dituan antzera margotzen deusku tinkobakotasuna eta zehazbakotasuna, gauzak seguru ez balegoz lez, euren ziurtasunean balantzaka, sendoa irudiana gure gogo lasai eta gozozalea astinduz.

Dana dala, zentzumenai zartada ederra emoteko bada be, irakurraldi bakarrean egiteko moduan berau, iturri literario oneko ura edan geinke.