susa | literatur emailuak | literaturaren zubitegia | euskarari ekarriak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | ipuina.eus | ganbila.eus

« Emakume bertsolariak | Inongo testigurik gabe »

Hezurren erretura / Miren Agur Meabe / Susa, 2019

Bizitza nola bizi Estibalitz Ezkerra / Gara, 2019-10-19

“Kristalezko begi bat”-en (2013) antzera, autofikzioaren hariari tiraka osatu du Miren Agur Meabek bere azken lana, “Hezurretan erretura”. Aurreko lan hartan bezala, bihotzeko kontuek, hobeto esanda, bihotzeko atsekabeek badute tokia liburu berrian. Hala ere, ez dute hainbesteko protagonismoa hartzen edo, behintzat, ez dira hain giltzarri, mosaiko teselen antzera (narrazioetako batek hala du izenburua, “Teselak”) bata besteari kateaturik azaltzen diren kontakizun laburretan.

Akaso, motibo bat dira helduaroaren zenitera heldu den emakumezko protagonistaren gogoeta jarioan; “Hezurren erretura”-n behin baino gehiagotan iradokitzen den desasosegu sentimenduaren eragileetako bat, baina ez bakarra.

Liburua abiarazten duen ipuinean, “Miramar”-en, modu grafikoan azaltzen zaigu desasosegu hori: dena suntsitzen duten eta desagerrarazteko prest ez dauden arratoien itxuran. Osabarengandik herentzian jasotako etxetxoan arratoiek habia egin dutela kontatzen digu protagonistak, eta horiek akabatzeko deliberoa hartzen du. Uste baino neketsuago eta aurrera eramaten zailago gertatuko da arratoiak desagerrarazteko plana: multzoka hil eta erreko ditu karraskariak, baina berriro agertuko dira dena hankaz gora uzteko prest. Aurrerago, ezagun bat bere enkarguz etxetxoaren inguruan dagoen palmondo idorra mozten ari dela, arratoiak bertan babestu direla eta motozerrak eragindako triskantzaren ondorioz arratoi-odola gainera datorkiola imajinatzen du.

Arratoiaren irudiak iradoki dezakeenaren gainean jardun zuen Freudek (eta Lacanek geroago). Kasu bitxia aurkeztu zitzaion psikoanalista austriarrari: aita eta emaztegaia arratoiak protagonista zituen tortura metodo krudel baten eraginez hiltzen zirela amesten zuen etengabe. Ohi zuen bezala, sexuarekin zerikusia zuen patologia batekin lotu zuen Sigmund Freudek gaixoaren neurosia. “Hezurretan erretura” liburuko arratoiek ez dute hain azalpen burugaberik behar. Besterik gabe, atzean utzi nahi diren baina etxetxoaren jabe egon diren arratoien antzera, atzera bueltan datozen gertaeren oroitzapenak dira. Gertaera horiek arrasto afektibo sakonak utzi dituztelako, zaila gertatzen da horiek gainditzea.

Protagonistak ernegatzen duten aspaldiko kontu horiek erre eta haiekikoak egitea du helburu, berriro bizitzen hasteko. Narraziotik narraziora, teselatik teselara, gailentzen den gaia askatasunarena da: burujabetasuna lortzea arlo pertsonalean zein profesionalean. Bizitza bere modura bizitzeko eskubidea eta aukera, alegia, azalpenik eman zein barkamenik eskatu behar izan gabe, egiten duenagatik epaitua izan gabe. Horixe da, azken batean, umetan helduaroarekin lotu ohi den errealitatea: “kotxina” deitua izateari uzteko desira. Helduaro betera iritsi da protagonista, ordea, eta une hori noiz helduko zain dago. Ez da erraza emakumea izatea.

Virginia Woolfen aipu bat gogora ekarrita, protagonistak onartzen du “ezinezkoa [dela] bizitza aurkitzea bizitza saihestuta”. Hots, bere katu kuttunaren antzera batzuetan idazmahaiaren azpian ezkutatzeko beharra sentitzen badu ere, ezer gutxi konponduko luke horrela. Woolf ez ezik, beste emakumezko idazle batzuk ere izango ditu bidaide eta aholkulari, bere “gela” lortzeko prozesuan. Sidonie-Gabriell Coletten presentzia, esaterako, nabarmena da testuetan, modu esplizituan gainera, protagonistaren katuaren izenarekin hasi —arra izan arren, idazle frantsesaren izena jartzen dio, “inpirazioa” eman diezaion— eta bizitza propioa fikziorako material bihurtzearen kontuan.

“Hezurretan erretura”-ko tesela guztiek ez dute indar bera erakusten; batzuek dir-dir biziagoa dute beste batzuen aldean. Hala ere, bere osotasunean hartuta, mosaiko erakargarria osatzen dute. Haren bidez, idazlearen ahotsa indarrez entzun daiteke.