« Leku bila | Gobernari edo gobernatu »
Gailur ekaiztsuak / Emily Brontë (Irene Aldasoro) / Erein-Igela, 2017
Zure begiek hiltzen naute Amaia Alvarez Uria / Argia, 2019-04-21
Gailur ekaiztsuak Emily Bröntek 1847an argitaratu zuen eleberria da. Ezizenez sinatu zuen emakume izaera ezkutatzeko harrera misoginoaren beldur. Hala ere, ingeles literaturako klasiko bihurtu da lan hau.
Landa eremuan isolatuta dauden bi etxeren artean gertatzen da istorioa. Bi atal ditu lanak: lehenean Catherine Earnshaw, Edgar Linton eta Heathcliff dira protagonistak eta bigarrenean hurrengo belaunaldiko Hareton Earnshaw, Catherine Linton eta Linton Heathcliff agertzen dira.
Ahots narratiboen erabilera eta egitura berritzaileak izan ziren bere garaian. Izan ere, Nelly neskameak kontatzen dio Mr Lockwood maizter etorri berriari Gailur Ekaiztsuak deituriko etxean gertatutakoa.
Fikzio gotiko moduan sailkatu izan da maitasun sutsu eta biolentoa duelako ardatz eta banpiroak, deabruak, espirituak, heriotza eta zoramena agertzen direlako. Argitaletxearen laburpenean irakur daiteke “amodio destainatu” eta “baretu ezineko bizi-min bat” kontatzen zaizkigula. Interesgarria izango litzateke maitasun erromantikoari ikuspegi kritikoz begiratzea eta polimaitasunetik berridaztea.
Maiteminaren sufrimendua eta plazera topatuko ditugu bertan, nagusiki lehena maitasun erromantikoaren alde ilunarekin: ezinezko amodio bat eta haren ondorio latzak. Honekin batera arau sozialak eta horiek (ez) betetzeak dakartzan sari eta zigorrak. Hona maiteminduen hitzak: Haren arima eta nirea gauza bera dira. Ezin naiz bizi nire bizia gabe!
Bi familien arteko harremanak eta bi belaunaldi desberdinen bizipenak izango ditugu irakurgai. Emakume eta gizonen (nor maitatu eta norekin ezkondu); goiko eta beheko klasekoen (dirua, heziketa eta portaera finak dituztenak eta ez dituztenak), zurien eta “beltzen” (abizenak dituztenen eta ez dituztenen) “betebeharrak” eta zauriak aurkituko ditugu aurrez aurre.
Catherine ama eta Catherine alaba izaera bizi eta askeko emakumeak dira; bata komeni denarekin ezkonduko da (Edgar) maite duena aldean utziz (Heathcliff), eta besteak rol femeninoa beteko du bere lehengusu gaixoarekin ezkonduz eta hil arte zainduz: kritika feministaren “ganbarako zoroa” eta “etxeko aingerua”. Genero arauak gainditzean jaso dute zigorra (zoramena, bazterketa, heriotza) edo bete dituztenean ideal espiritual bihurtu dira (haien desio eta gorputzari muzin eginez). Ezagutu beharrekoa.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez