« Emakume izateagatik | Boterearen ajeak »
Laranja mekanikoa / Anthony Burgess (Ion Olano Carlos) / Meettok, 2018
Bortizkeriaren inguruan Javier Rojo / El Correo, 2019-03-30
Anthony Burgess-ek 60ko hamarkadan argitaratutako “Laranja mekanikoa” (“A Clockwork Orange”) agertu da euskaratuta, eta aitortu behar dut jakin-minez irakurri dudala. Jakin-minaren arrazoia hirukoitza izan da. Lehenengo eta behin, ikusi nahi nuen itzultzailea nola moldatzen zen jatorrizko bertsioan ageri zen hizkera berezi hura (idazleak “nadsat” izena eman ziona) euskaraz emateko. Eta alde horretatik begiratuta, itzultzailea, Ion Olano Carlos alegia, bikain aritu dela esan behar da. Egia da hasieran zaila suertatu daitekeela, baina pazientzia eta ahalegin pixka batekin (eta nobelaren ondoren agertzen den hiztegia lagun), oztopoa dirudiena atsegin estetikoaren iturri ere bihur daiteke aurrera jo ahala. Bestalde, itzultzaileak oharrak ere gaineratu ditu amaieran, baina kasu batzuetan ez zait oso argi geratu zein izan den ohar horiek jartzeko irizpide nagusia. Tira, edonola ere, informazio bitxia eskaintzen da haietan. Jakin-mina izateko bigarren arrazoia izan da egiaztatzea ea idazlan honek bere garaian utzi zidan inpresioa mantentzen zen ala ez. Eta honetan pixka bat dezepzionatuta geratu naiz: oroitzapenean gordetzen nuen irudi hura (liburu apurtzailea, kritikoa, “modernoa” eta abar) ez da halako moduan berritu.
Gaur eguneko begiekin irakurrita, tesi nobela iruditu zait hemen kontatzen dena. Indarkeria eta honen aurka egiteko bideak; etikaren papera, gizakiak ongiaren eta gaizkiaren artean erabaki ezin duenean…: argumentua bideratzen duten hariak idazleak planteatu nahi dituen ideion menpean daude oso, eta gertakari zehatzak batzuetan behartuegi dirudite. Hori nabarmena geratzen da nobelaren amaieran, azken kapitulu harrigarri eta neurri batean absurdo horrekin.
Eta hirugarrenez, Kubrick-ek egindako filma dago, jakina, oso pop atera zitzaiona. Tesi nobelei askotan darien planteamendu arranditsuegia kentzen bazaio liburuari, edo horri kasurik egiten ez bazaio, irakurlea diskurtsoan besterik gabe murgiltzen bada alegia, irakurketa dibertigarria izan daiteke, liburuak umore beltza ere ez baitu falta. Eta gainera, euskal bertsio honek Harkaitz Canoren epilogo bat ere badakar, eta hori beti da interesgarri.
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera
Ura ez baita beti gardena
Xabi Lasa
Irati Majuelo
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Ibon Egaña
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Aiora Sampedro
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
Jon Jimenez