« Filma behar zuen | Aresti berrinterpretatuz »
Neguko argiak / Irati Elorrieta / Pamiela, 2018
Agurrak eta enkontruak Iratxe Retolaza / Argia, 2019-02-03
Irati Elorrietak pertsonaia ibiltariak gorpuztu ditu Neguko argiak (Pamiela, 2018) nobelan. Joan-etorrira ohituriko pertsonaiak dira gehienak, jaioterriaz besteko hiri batean —Berlinen— gurutzatu direnak. Añes eta Marta dira protagonista nagusi bi, hiri-ibiltari direnak, zentzu askotan: bai hiri batetik bestera aldatu dutelako bizitokia (Parisetik Berlinera egin dute bidea), bai hiri-geografian barneratzeak barrenak mugiarazten dizkielako, hiriko bazterreko zokoekin bat egiteraino, hiri-giroan kamuflatzeraino. Era berean, memoriaren zokoetan ere ibiltari dira, batez ere Añes: paisaiak ere denbora lerro bihurtzen zaizkie, iraganaren arrastoen gordailu.
Añesen eta Martaren adiskidetasuna nobelaren geruza nagusietako bat izan arren, askotariko geruzez eraikitako mundu literarioa da; horixe da, nire ustez, nobelaren ekarpen handienetariko bat, geruzaz geruza, oso modu sotilean, mailaz maila, protagonisten nortasunera eta ezinegonetara hurbiltzen zaituela.
Geruzaz geruza pertsonaia-sare oparoa eraiki da nobelan, baina sarearen korapilo gehienak bi pertsonen arteko harremanetan eraiki dira: Añes-Marta, Añes-Bruno, Marta-Martin, Añes-Esteban, Añes-Xuan, Xuan-Claire, eta abar. Korapilo horiek guztiek elkar osatzen dute, elkarri eragiten diote, harremanen mapa ñabarra irudikatzeraino. Besteen begiradak eraikitzen dituzte pertsonaien nortasunak, besteen ahotsek kolpatzen dituzte pertsonaien nortasunak, eta hain zuzen ere, ispilu- eta ahots-joko horiek dira nobelaren arkitektura narratiboaren muin.
Pieza laburren bitartez eraikitzen da afektu-mapa hori. Lehen irakurraldian, aurkibidea gainbegiratzean, pieza laburren izenburuek harritu egin ninduten, batzuetan esplizituegi zirelakoan, besteetan sinbolikoegi, eta atalen izenburuekin guztiz ez asmatu izanaren sentsazioa sortu. Nobelan barneratu ahala, geruzak urratu ahala, izenburuen joera horrek bi pertsonaia nagusien gatazka ere irudika zezakeela pentsatu nuen; izan ere, afektuen labirinto horretan orpoz orpo irudikatzen baitira edertasuna eta oinazea, zehaztasuna eta haluzinazioa, erreala eta simulazioa, biziak eta hilak.
Film zaharren kluba
Alberto Ladron Arana
Aiora Sampedro
Errepidean
Jack Kerouac
Joannes Jauregi
Neguko argiak
Irati Elorrieta
Ibon Egaña
Ez erran deus
Jon Arretxe
Javier Rojo
Fakirraren ahotsa
Harkaitz Cano
Aritz Gorrotxategi
Munduko tokirik ederrena
Iñigo Aranbarri
Peru Iparragirre
Kartzelako gutunak Sophie Liebknechti
Rosa Luxemburg
Amaia Alvarez Uria
Fakirraren ahotsa
Harkaitz Cano
Itxaro Borda
Ia hemen
Juanjo Olasagarre
Alex Uriarte Atxikallende
Txikiaren handitasuna literaturan
Mariasun Landa
Estibalitz Ezkerra
Inor ez delako profeta bere mendean
Asier Amezaga
Javier Rojo
Neguko argiak
Irati Elorrieta
Iratxe Retolaza
Ekaitza urrun
Joanes Urkixo
Joannes Jauregi
Poesia kaiera
Yannis Ritsos
Aiora Sampedro