« Kronikak eta kantuak | “Thriller” politiko bat egitera ausartu da Linazasoro »
Alferrikaldua / Thomas Bernhard (Ibon Uribarri) / Alberdania-Elkar, 2009
Alferrikaldua Txema Arinas / uberan.eus, 2018-04-30
Badago euskarara itzulita Thomas Bernharden liburu bat, “Alferrikaldua”. Nobelaren nondik norakoak, azalez behintzat, oso xinpleak dira: Hiru musikariren arteko harremanek osatzen dute eleberriaren mamia. Salzburg-en ezagutu dute elkar Mozarteum eskolan. Berehala gertakizun erabakigarri bat: musikari horietako batek, gero Glenn Gould piano-jotzaile ospetsua izango denak, Bachen Goldberg bariazioak jotzen ditu maisuki. Hori heriotza-kolpea izango da beste bientzat: piano-jotzaile oso onak diren arren, inoiz ez dira izango Glenn Gould bezain onak. Bertan Bernharden literaturaren ezugarri guztiak topatzen ditugu behin berriro: arrakasta eta porrotaren ondorio beti zitalak eta batez ere zentzugabekoak, biziarenarekin batera jakina, gizartearen porrot egindako gizakumearekiko azalezko krudeltasun neurrigabea, gizarte honen arrakastatsuarekiko zurikeria zakarra, artea eta sorkuntzari buruzko hainbat gogoeta bitxi, pertsonai galdu edo nekatuen noraeza, eta oro har gizkumeen ahulezia morala, istorio honen egiazko mamia baitatza Alferrikatuaren Glen Gouldenganako bekaizgoan, batez ere hiru protagonistotariko bat bere talentoaren mugatzeaz jabetutakoan.
Honez gain, noski, Bernharden ohiko idazkera berezia, benetan bitxia, pizgarria zein aztoragarria. Hemen inon ez bezala paira ditzakegu bere estilo errepikakorraren etengabeko argudio korapilatuak, hain zuzen ere irakurketa batzutan nekeza, bestetzutan izugarri gordina eta ozta-otza gehienetan ere zurrun-zurruna. Errepikarkotasun/keria oso bereizgarria bezain nekagarria, ziurraski irakurle pila uxatzen dueña. bere nobelak nahikotxo astunak bilakatzen baititu; vaina, aldi berean ere, Thomas Bernharden mundua aldez aurretik ezagutu edo behar adina arreta eta egonarriaz murgiltzekotan txit erakargarria ere egiten zaigu bere zale masokistoi.
Bestalde, ezin ahaztu, Berhnharden liburuen zenbait sailkapen egiten saiatu ezkero honako hau musika ardatz zutenen artean kokatu behar genukeela, hau da, ditxozko errepikakortasun/keria musikaren eragin hutsa dela ondo baino honeto erakusten dutenak. Egia esan, nik uste dut Bernharden ezaugarri txit berezi hau ez dela haursnaketa luze eta sakon baten emaitza bere estilo propioa borolbiltzearren, baizik eta idazleak behin baino gehiagotan, gehienetan ez baldin bada, musikaren eragin goraberatsuaren pean idatzi zuen. Alferrikalduaren kasuan ezin nabarmenagoa da, idazkeraren etengabeko biribilketak —eta musika-bariazioekin elkarlotuta baitaude zeharo, batez ere Gould arrakastatsuak Goldberg bariazioak jotzeaeri ekiten diolarik—.
Eta bada horretan, hain zuzen ere, Thomas Bernharden egiazko xarma datzala, nola hain burutazio xaloez zein istorio benetan zorragarri bat taxutzeko edo kiribiltzeko erabiltzen dituen hain osagarri eskasak, nolako otzara bikainak halako zume ziztrinez, eta nola ez, betiere bere ohiko obsesioei eutsiz, beharbada bere obra osoaren mamintza egiazkoa.
Tira ba, edonola ere, Thomas Bernharden Alferrikalduaren euskarazko bertsio hau aitzakia hutsa izan zait benetan apartekoa den idazle benetan berezi bat irizpidera/idazpidera ekartzeko, ez besterik.
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Asier Urkiza
Barbaro iraun
Louisa Yousfi
Amaia Alvarez Uria
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Aiora Sampedro
Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson
Irati Majuelo
Itzulerak
Miren Agur Meabe
Aiora Sampedro
...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo
Jon Jimenez
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Asier Urkiza
Hitzak palmondo
Silvia Federici
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
Aritz Galarraga
Maitasun kapitala
Karmele Jaio
Mikel Asurmendi
Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro
Paloma Rodriguez-Miñambres
Jausiz
Alain Mendizabal Diaz
Maddi Galdos Areta
Hiriak eta urteak
Xabier Montoia
Irati Majuelo