« Amek ez dute | Mugimenduaren hariak »
Hariak / Yoseba Peña / Susa, 2018
Mendean egoteaz Javier Rojo / El Diario Vasco, 2018-12-01
Yoseba Peñak bere bigarren lana eman berri du argitara. Eleberria da eta “Hariak” du izenburua. Gaiaren aldetik, azken bolada honetan askotan ikusi izan dugun kontua erabili du argumentuaren ardatza osatzeko: Euskal Herrian Gerra Zibilaren garaitik hona (kasu honetan 80ko hamarkada arte) bizi izandako egoera politikoa. Honek markoa eskaintzen dio nobela honetan aurkitzen dugun bigarren puntu garrantzitsua bermatzeko, zeren egoera hori emakumezko batzuen ikuspuntutik begiratuta agertzen baita. Izan ere, nobelan, familia bereko hiru emakumeren bizipenetatik azaltzen da egoeraren bilakaera zein izan den. Hiru emakume hauek belaunaldi desberdinetakoak izanik, bakoitzaren bizipenak bilakaera horren garai jakin bat azaltzeko erabiltzen dira. Errepublika eta Gerra garaia, gerraosteko urte ilunak eta trantsizioa deitu izan den garaia dira une horiek.
Emakumeak dira protagonista nobelan, eta narratzaileak istorioa hirugarren pertsonan garatzen badu ere, emakume horien perspektiba azaltzen zaigu. Baina politika esparru publikoari dagokionez, eleberri hau protagonizatzen duten emakumeak publikoaren eta pribatuaren arteko bilakaeraren lekuko ere izango dira. Beste hitzetan esanda, nobelan protagonistak izan arren, historian (eta ez istorioan) duten protagonismoa bigarren maila batean geratzen da. Historia egin barik, historia pairatzen dute eta pairatze hau hirukoitza da, euskaldun abertzaleak, maila ekonomiko apalekoak eta emakumeak diren aldetik. Beren esparru naturala familia izatera predestinatuta daudela dirudielarik, azken belaunaldiko kideak (Olatzek) bestelako protagonismoa hartu nahi duela ematen du. Baina kasu honetan ere bere borondatez baino, marea geldiezin eta indartsu batek bultzatuta egin duela dirudi. Olatz ETAko kidea izanda historian eragiteko aukera du; hala ere, mendekotasun egoeran jarraitzen duela nabarmentzen da.
Beste gai interesgarriak ere baditu nobela honek, adibidez, erru sentimendua eta damua, hausnarketarako testu interesgarria bihurtzen dutenak. Arazo bat bakarrik du nire ustez: hasieran familia barruko harremanen amaraunean irakurlea pixka bat galduta gera daitekeela.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez