kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Sekula kontatu behar ez nizkizun gauzak / Iban Zaldua / Elkar, 2018

Titulo luzeek zerbait ezkutatzen dute beti Aitor Francos / Bilbao, 2018-11

Iban Zaldua narratiba laburrean maisua dugu aspaldidanik. Hogei bat urtetik gora daramatza idazle donostiarrak lanak argitaratzen eta hainbat liburu kaleratu ditu dagoeneko alor desberdinak ikutuz, hala nola, eleberriak, saiakerak eta, noizean behin, haur literatura. Honako honetan Sekula kontatu behar ez nizkizun gauzak ipuin bilduma berria dakarkigu hogeita hamar bat testurekin, arinak eta dibertigarriak gehienak, hunkigarriagoak batzuk, metaliterarioagoak besteak. Zalduak emandako ordenari jarraitu diot nik, baina narrazio hauek saltoka irakur ditzakegu arazorik gabe, ez baitago, ipuin batetik bestera, ezinbestekoa den haririk, nahitaezko loturarik; banan banan ondo doaz. Literatura bizitza arruntaren errealitatean esaten ez diren gauzak azpimarratzeko, mahai gainean jartzeko, balio dio Zalduari, eta hori ondo antzeman daiteke hautatutako izenburuaren zentzuaren atzean (argi dago titulu erakargarriak jartzen badakiela Zalduak, gogoan izan bestela honen aurrekoa, Idazten ari dela idazten duen idazlea liburuarena). Ipuin zaharragoren bat berreskuratu badu ere, nagusiki azken lau urteetan idatzitakoak bildu ditu. Sekretuak ez ezik, badaude beste gauza ikustezin asko ere, gure egunerokotasuneko kezka eta buruhauste orokorrenetan, pintzelkada gutxirekin testu hauetan ondo azaltzen direnak; hala nola, euskal gatazkarenak edo teknologia berriekin zerikusia dutenak. Beste alde batetik ere, traumen gainditzearen eta familien disfuntzionaltasunaren inguruan mintzo direnak, edo tabu txikiak eta sekretuen errebelazioen ondoriozko damuetan murgiltzen dihardutenak. Auto-parodiarako lekua badago ere zenbaitetan. Eskuarki, idazlearen zeregina ezinegonaren eszenario ezberdinei espazioa ematea da, ikuspegi kritiko bat ezarriz, errealitatearen azpitik ez dakusaguna adierazgarriagoa egitearren. Autobiografiaren itzala ipuin guztien gainetik dabil lasai, baina, aldi berean, edonorena, guztion itzala, dela antzematen da. Hala ere, distopiarako joera dauka Zalduak, eta Zaborra desagerrarazteko makina (ziurrenik gustokoen dudan ipuina, Kafkianoa delako, ia Buzzatianoa eta Bradburyanoa ere) esanguratsuena da: zenbait zientifikok soberan dagoen zaborraren pilaketari soluzioa jartzen diote etorkizunera bidaliz. Sarrera hobeezina dauka gainera: “Eztabaida askoren ostean, eta proposatutako bide guztiak aztertu eta, hurrenez hurren, baztertu eta gero, konponbidea gutxien espero zen lekutik iritsi zen, Euskal Herriko unibertsitatetik, hain zuzen ere: zehazki, bere Fisika Aplikatua II sailetik”. Quim Monzó eta Sergi Pàmies datozkit gogora Zalduaren literaturaren bitartez. Ironiari eta zentzugabetasunari gogor eutsiz Zalduak bere betiko ardurak eta motibazioak berreskuratzen dituelako Sekula kontatu behar ez nizkizun gauzak liburuak bere literaturgintzan jarraiera zentzuduna suposatzen du. Wikipedia eguneratzen, Tamagotchi, Denbora-lerroa eta Kolonizazia ipuinak horren adibide dira.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak