susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Izaeraren bila | Bidaiari sentimentala »

Ohe husetan / Izaskun Gracia Quintana / Balea Zuria, 2018

Subjektu poetiko etsituak Hasier Rekondo / Deia, 2018-07-21

Izaskun Graciaren (Bilbo, 1977) poesia nahiaren eta ezinaren arteko muga kontzeptualean kokatzen da. Irakurle honi zalantzagarriak egin zaizkion subjektu poetiko ezberdinen trukatzeen bidez, errealitateak etengabe jartzen digun muga gailendu ezinaz ari da bilbotarra. Ni-a eta gu-a jostari dabiltza Ohe husetan (Balea zuria, 2018) honetan, desio idealaren eta errealitate iheskorraren arteko norgehiagokan. Horrela bada, liburua galderak iradokitzeko ezin aproposagoa begitandu zait: errealitatea zer den mugatzea ezinbestekoa dugu? guk geure buruari ezarri zigorra ote? nortzuk dira benetan ni eta gu horiek? Iraganak izan lezake erantzuna Graciaren hausnartze prozesu poetikoan: “Ikasten irakatsi beharko ligukeen / iraganak / zauritzen gaitu / eta kemena geldiarazten digu / gauzak hobeto egin ezina / geure buruari ezartzen diogun zigor / bihurtzen da…”.

Tankera horretako hausnarketek eraikitzen dute izatez xumea den liburua. Graciak, soiltasunaren bidetik betiere, ezintasun pertsonala eta globala izan ditu hizpide, zalantzagarriagoa egin zait pluralizatzeko joera hori. Neurri laburra darabil bilbotarrak. Ez du behar inongo artifiziorik pentsamenduak ez-leku lakarretan kokatzen. Esan liteke hauxe dela etxeko marka, artifiziorik eza. Baiki, larregizko zirrara estetikoetatik urruntzeko ahalegin horrek poema sakonak dakarzkio irakurleari, aitzitik, zenbait poematan irudi poetiko originalak edo sendoak sortzeko mugak berak ezintasuna islatu dezake. Soiltasunak ere bere mugak ezartzen baitu, bide jorratuegietan murgiltzea, esaterako. “Amaieran / hitzik eza geratuko da / zure urrunaldia aitortzen duen / oroimeneko huts bete ezina”.

Poeta elkarrizketan ari da galdutako iragan “idealizatu” batekin, ez presenteak ez etorkizunak ez dio ezer eskainiko. “Egiteke dagoena / albo batera utzita / arrakalak ikertzen ditut / zauriz zauri…”. Ikertzaile gisa ari da, etsipen horretatik irteteko bidea poesia izan liteke, edo ez. Izan ere, poetak ez du irakurlea xede bakar, iluntasun existentzial askaezinak tentuz azaleratzea baino, borroka hori antzua gerta liteke errealitatea zu zeu ez zarela erraietan sustraituta duzunean.

Errealitatearen hautemate mikatzak, ikuspuntu arazoa ote?, poema gordin, biluzi eta gardenak dastatzeko aukera emango digu. Kontrajarria lirudikeen arren, enetzat onenak soiltasun horretatik at lekutu nahi diren hermetikoenak dira: “Norbaitek / itsuka / inork ulertzen ez duen poema / ikertzen du hormetan / ezjakintasunaren zoramenean galdurik / airatzen dira usoak / eta trenek / barre egiten dute / gure leiho aurretik igarotzekotan / denboraren isilekoa jakingo balute bezala / edo / putzu honetatik irteerara abiatuko balira bezala”. Bada, ez subjektu poetikoen apar ezberdinek, ez iruditeria indartsuago bat sortzeko nolabaiteko gabeziak ez dute Graciaren pentsamendu gogoangarria itoko, azken finean, pentsamendua poesia ere bada.