susa | literatur emailuak | literaturaren zubitegia | euskarari ekarriak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | ipuina.eus | ganbila.eus

« Ez da kasualitatea | Zoriontasun distopikoa »

Otto Pette / Anjel Lertxundi / Alberdania, 1994

Otto Pette Aritz Gorrotxategi / El Correo, 2018-07-14

1996an irakurri nuen lehen aldiz “Otto Pette”, ordurako, eta ia-ia argitaratu zenetik, klasiko bihurtutako liburua. Ez dut ezer berririk aitortuko liluratuta bezain txundituta geratu nintzela esaten badut. Liburua, edonondik begiratuta ere, mugarriz betea dago: hizkera, egitura, giroa (alegiazko Erdi Aro hori), gogoeta maila, intriga… Umberto Ecoren itzal luzea suma daiteke liburuan, baina baita Mujica Lainezen “Bomarzo” edota Yourcenarren “Opus nigrum”en lorratza ere. Irakurle amorratu batek liburu bati eska diezaiokeen guztia dauka “Otto Pette”k. Lau saihetsetatik asebetetzen zaituen liburu horietakoa baita, agortzen ez den horietakoa, gogoan betiko iltzatua geratzen zaizun horietakoa. Idazmolde berri bat ekarri zuena. Berez, 1994an eman zuen argitara orduan sortu berria zen Alberdania argitaletxean. Irakurle, literatur kritikari, irakasle eta abarren oniritzia jaso du ordutik hona, baina susmoa dut, hala ere, aipatu bezain gutxi irakurria izan dela liburua. Hainbatentzat Everesten pareko zerbait da, oxigenoarekin igo beharrekoa; Joyceren “Ulises”aren moduko zerbait. Nolanahi ere, zailtasunak zailtasun, pertsona eta gizarte bezala aberatsago egiten gaituen liburua da Lertxundirena.

Gogoan dut euskal filologia ikasitako nire anaiak akuilatuta irakurri nuela. Hogeita gutxi urte nituen artean. 1993an Juan Garziaren “Itzalen itzal”ekin hasiera eman zion Alberdaniak narrazio sailari. Azken hori eta “Otto Pette” prozesu eta garai beraren konplize edo anai-arreba bihurtu dira ezinbestean. Gutxitan sentitu dut orduan sentitu nuen txundidura maila. Lertxundiren “Tobacco days” eta “Hamaseigarrenean aidanez” irakurriak nituen eskola garaian. “Otto Pette” irakurtzean, ordea, oso bestelako sentsazioa izan nuen. Goi mailako literatura irakurtzen ari nintzen inondik ere, euskaraz idatzia, baina edozein hizkuntzatan homologagarria. Euskarazko literaturara zaletu ninduen liburu giltzarrietako bat izan zen. Poesian Lizardirekin izan nuenaren pareko lilura izan zen hura.

Eskolako derrigorrezko irakurketen artean “Leturiaren egunkari ezkutua”, “Egunero hasten delako”, “Haur besoetakoa”, “Harri eta Herri”, “Obabakoak” edota Sarrionandiaren “Narrazioak” irakurri nituen. Lekutan daude orduko eta gaurko derrigorrezko irakurketak. Geroxeago irakurri nituen halaber nigan eragin handia izan zuten Inazio Mujika Iraolaren “Azukrea belazeetan” edo Felipe Juaristiren “Arinago duk haizea, Absalon”. Ordu arte, euskal literatura derrigorrezko gai bat zen eskolan, eta, handik laster, gozamen iturri bihurtu zen. Sarrionandiak ere distira berezia zuen niretzat, ihes egindako presoa zelako baino gehiago, nonahiko erreferentziak erabiltzen zituelako, gure literaturaren muga ustez estuak zabaltzen zituelako. Haren eskutik heldu nintzen egile unibertsal askorengana.

Hogeita bi urte geroago berriro irakurri dut “Otto Pette”, beste behin ere sartu naiz baronetaren eta arrotzaren munduan, Grazibel eta Otto Petteren maitasun istorioan, matxino dexestarren eta izurriteak kutsatutakoen larruan, gatazka hartatik ihes egin nahi duen Errondal margolariaren eta Jonaneren ohean, Aba Yakue jaun eta jabe den katedralean, Battis Tobera itsuaren iruzur eta amarruen biribilean, Julius Probok egin eta Manex Muxelak saltzen zituen egurrezko asmakarien artean… Baina nor da benetan aurpegi oro har ditzakeen arrotz hori, baronetari kontu eske datorkiona? Nolakoa da jendaurrean ikara eragin arren, etxeko bakardadean sentibera eta maitekorra izan daitekeen zaldun beltz hori? Maldan beherako irakurketa izan da oraingoa. Ziur asko, urteei eta ofizioan egindako trebakuntzari esker. Abenturazko liburu bat irakurtzearen parekoa. Hogeita bi urte geroago ordukoak berretsi ditut, maisu-lan baten aurrean gaude. Liburuaren distira ez da itzali, inoiz baino biziagoa da. Badira harro egoteko moduko zenbait klasiko. Horietakoa da “Otto Pette”.